Monumenten in Nederland: Gelderland

Sabine Broekhoven, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Ronald Stenvert en Marc Tenten (2000)

Gepubliceerd op 02-01-2020

De Herv. kerk in Opheusden

betekenis & definitie

De Herv. kerk in Opheusden (Hamsestraat 2), oorspronkelijk gewijd aan St. Johannes de Doper, is een driebeukige pseudobasilicale kruiskerk met driezijdig gesloten koor en een toren van twee geledingen met traptoren, balustrade en ranke achtkantige spits.

In mei 1940 is de 14de-eeuwse toren opgeblazen, waarbij ook de kerk zeer zwaar werd beschadigd. Bij de herbouw en restauratie in 1948-'52, onder leiding van J.G.A. Heineman, heeft men het middenschip met een westelijke travee verlengd en de toren geplaatst ten zuiden van die travee, in het verlengde van de zuiderzijbeuk. In de toren hangt een door Hans Falck von Neurenberg gegoten klok (1609). Van deze gerestaureerde kerk gaat het koor terug tot de tweede helft van de 15de eeuw; schip en transept kwamen rond 1524 tot stand, beide met tufstenen banden. Een tekst in de latei boven de ingang herinnert aan de eerste-steenlegging in 1524 door de kinderen Jan en Joachim van Hoemen.

Hun ouders, het echtpaar Wilhelm van Hoemen en Gertrude Freys van Dolre, waren de opdrachtgevers voor de bouw van het schip en het transept. De sacristie aan de zuidzijde van het koor dateert uit de 15de eeuw, de consistorie aan de noordzijde is bij de restauratie toegevoegd. Het kerkinterieur wordt gedekt door stenen kruisgewelven. De kerk bevat de grafzerken van de stichters van het schip en het transept; hun wapens zijn aangebracht op enkele kraagstenen bij de gewelven.