Monumenten in Nederland: Gelderland

Sabine Broekhoven, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Ronald Stenvert en Marc Tenten (2000)

Gepubliceerd op 02-01-2020

De Cannenburgh in Vaassen

betekenis & definitie

De Cannenburgh in Vaassen (Maarten van Rossumplein 2) is een omgracht rechthoekig kasteel met op de hoeken uitspringende, vierkante hoektorens en een toegangstoren. Het in opzet 15de-eeuwse kasteel is waarschijnlijk in 1505 verwoest en in fasen herbouwd met gebruik van delen van de buitenmuren.

Naast de grote zuidoostelijke hoektoren staat de voormalige ingangstoren met aan de voorzijde een rijk uitgevoerde pilasterstelling in vroege renaissance-vormen. De pilasterstelling is versierd met het alliantiewapen en de beeltenissen van Hendrik van Isendoorn (†1594) en Sophie van Stommel (†1576). Als opvolger van zijn oom Maarten van Rossum (†1555), wiens beeltenis in de top is aangebracht, was Hendrik opdrachtgever van de herbouw van het oostelijke deel van het kasteel (circa 1560). Het westelijke deel werd in 1661-'64 herbouwd in opdracht van Elbert van Isendoorn à Blois op het daar nog aanwezige middeleeuwse muurwerk. In aansluiting op het oudere werk kreeg het frontons met schelpmotieven boven de vensters. De noordwestelijke toren is nooit voltooid en bezit nog steeds een noodkap.

Frederik Johan van Isendoorn à Blois liet in 1751 de ingang verplaatsen naar het midden van de zuidgevel en liet deze voorzien van een natuurstenen omlijsting in Lodewijk XIV-stijl. Ook de toegangsbrug en het bordes stammen uit die tijd. Bij een ingrijpende restauratie in 1975-'81 kreeg de oude ingangstoren een gereconstrueerde bekroning. Inwendig wordt het middendeel van de bel-etage ingenomen door een forse hal met daarin een houten wandbetimmering in late Lodewijk XIV-stijl en diverse familieportretten. Het westelijke deel heeft op de verdieping de voorm. huiskapel met houten tongewelf (1664), rouwborden en een van elders afkomstig, 17de-eeuws maniëristisch epitaaf. De balklaag van de eetkamer is voorzien van een beschildering met vogels. Een schouw uit 1577 is van elders afkomstig.

Aan weerszijden van het voorplein staan langgerekte bouwhuizen met een lage verdieping en schilddak. Het westelijke bouwhuis dateert uit 1742, het oostelijke uit 1752. Het kasteel ligt in een 18de-eeuwse parkaanleg, die in hoge mate wordt bepaald door drie grote visvijvers. Deze vijvers dienen tevens als stuwvijver voor de in oorsprong 16de-eeuwse, maar na een brand in 1943 geheel vernieuwde watermolen met turbine (Prins Bernardlaan 7).