Woonhuizen. De aaneengesloten bebouwing aan weerszijden van Het Diep bestaat voornamelijk uit diepe huizen met daartussen gangen, osendroppen.
Het voorname tweebeukige huis Heerenwal 53 is voorzien van maniëristische trapgevels. Het tweelaags rechter gedeelte werd blijkens de jaartalankers in 1610 gebouwd, mogelijk in opdracht van burgemeester Epeus Oosterzee.
De ingangsomlijsting met gebogen fronton heeft men in 1671 aangebracht. Het linker gedeelte met souterrain en bel-étage kwam in hetzelfde jaar tot stand, waarschijnlijk voor burgemeester Cyprianus Bruynsma.
Vanaf 1790 diende het pand als pastorie tot de restauratie in 1971, onder leiding van J.J.M. Vegter.
Het interieur van het oudste gedeelte bezit uit de bouwtijd een plafondschildering en een bedstede. Van elders afkomstig zijn een 17de-eeuws poortje en een laat-18de-eeuwse betimmering in een combinatie van Lodewijk XV- en XVI-vormen.
Andere voorbeelden van 17de-eeuwse panden zijn het huis Voorstreek 118 met een gerestaureerde trapgevel uit 1644 en met onderkelderde opkamer, en Heerenwal 58 en Dubbelstraat 213 met trapgevels met toppilaster. Eenvoudiger 17de-eeuwse diepe eenlaags huizen zijn Voorstreek 111, met de jaartalankers ‘1691’, en Heerenwal 54, met de jaartalankers ‘1694’ en de datering ‘Anno 1789’.De 18de-eeuwse diepe eenlaags huizen hebben veelal klokgevels met gedecoreerde deklijsten, aanzetkrullen en bekroning, zoals: Lindengracht 8 (1731), Voorstreek 114 (1750), met opvallend grote decoratieve bekroning, Voorstreek 115 (circa 1750) en het hoekpand Heerenwal 46 (1764) met gezwenkte bekroning. Het laatste pand heeft een interieur in Lodewijk XVI-stijl met verwijzingen naar een boterhandelaar als opdrachtgever. Gepleisterde voorbeelden zijn: Lindengracht 17 (1775) met gezwenkte bekroning en het dubbelpand 't Botervat (Heerenwal 61; 1776). Het eenlaagspand Heerenwal 60 uit 1767 was mogelijk tevens een boterpakhuis, gezien de gevelsteen met een gekroond botervat. Het in 1776 gebouwde dwarse huis Lindengracht 16 heeft een bakstenen dakkapel met natuurstenen beeldhouwwerk in Lodewijk XV-stijl, afkomstig van een huis uit Lemmer. Eenvoudige 18de-eeuwse eenlaags huizen met kroonlijst en dakkapel zijn: Heerenwal 59, Voorstreek 119 en Voorstreek 109.
Uit de eerste helft van de 19de eeuw dateren het diepe eenlaagspand Lindengracht 13, met topgevel en nokanker ‘1825’, en de panden met gepleisterde lijstgevels van Lindengracht 15 en Lindengracht 11 (circa 1850). In dezelfde periode werd de gevel van het in de kern 17de-eeuwse diepe huis Voorstreek 116 gewijzigd in een neoclassicistische lijstgevel. Uit circa 1880 dateert het eenlaags woon- en winkelpand Koestraat 45; het dwarse eenlaags huis Baanweg 156-158 stamt uit circa 1890.
Schoolstraat 137-138 is een eenlaags dubbel woonhuis met speklagen, gebouwd rond 1900. Het hoekpand Dubbelstraat 136 uit 1927 vertoont expressionistische invloeden.
