Gepubliceerd op 02-01-2020

Woonhuizen in IJlst

betekenis & definitie

Woonhuizen. Karakteristiek is de bebouwing langs de smalle Ee, met aan weerszijden naar beneden hellende tuinen ter plaatse van de voormalige kaden.

De bebouwing van IJlst bestaat voornamelijk uit diepe eenlaags huizen met een hoofdzakelijk 18de- en 19de-eeuws karakter. De stad heeft enkele oudere huizen, zoals het uit 1669 daterende huis De Messingklopper (Eegracht 31).

De rijk uitgevoerde trapgevel heeft laatmaniëristische elementen en een omlijste ingang met bovenlicht, geflankeerd door festoenen. Bij de restauratie van het huis in 1926, onder leiding van D.

Meintema, is van elders een kleine houten schouw in Lodewijk XV-stijl overgebracht. Andere voorbeelden van 17de-eeuwse huizen zijn: Galamagracht 4, Eegracht 60, Eegracht 61, Uilenburg 12 en het tweelaags pand Eegracht 44.

Uit 1755 dateert het diepe eenlaagspand Uilenburg 10, waarvan de klokgevel is versierd met dolfijnen als aanzetkrullen. Topgevels met aanzetkrullen hebben Uilenburg 18 (1779) en Uilenburg 19 (1784).

Voorbeelden van eenvoudiger 18de-eeuwse huizen zijn Galamagracht 54, 74, 75 en 76 (met rijk interieur).Uit circa 1860 dateert Eegracht 46, een eenlaags middenganghuis met schilddak en dakkapel. Uit dezelfde tijd is het door A. Breunissen Troost ontworpen eclectische huis Galamagracht 46, met hoger opgetrokken middenrisaliet met rondboogvormige bekroning. Het pand heeft een rijk interieur. Het vrijstaande eenlaags middenganghuis De Hemtun (Eegracht 104) uit 1867 heeft een neoclassicistische ingangsomlijsting en dakkapel. Vergelijkbaar is de ingangsomlijsting van het diepe eenlaags huis Galamagracht 40 uit circa 1870.

Rond 1895 gebouwd is het huis Zevenpelsen 20, met afgeplat schilddak en een hoger opgetrokken middenrisaliet. Voorbeelden van eenvoudige 19de-eeuwse lijstgevels zijn te vinden bij: Uilenburg 8, Eegracht 39, Zevenpelsen 3, Zevenpelsen 8 (1871) en het tweelaags pand Zevenpelsen 7, met neoclassicistische ingangsomlijsting en een timpaan boven de kroonlijst.

Het rijtje twee-onder-één-kap-arbeiders-woningen Stadslaan 39-49 kwam rond 1910 tot stand. Uit dezelfde tijd dateert het woonhuis annex bakkerij Geeuwkade 1, met jugendstil-details in het winkelgedeelte. De diepe eenlaags huizen Stadslaan 21-23, Stadslaan 25, Geeuwkade 11 en Geeuwkade 12 zijn rond 1915 gebouwd; enkele hiervan hebben een driezijdige erker en een deels gepleisterde gevel.

Geeuwkade 17 is een huis op samengestelde plattegrond, gebouwd in 1930 naar ontwerp van W.C. Groot. Zakelijk expressionistische vormen hebben Zevenpelsen 19 (1933), naar ontwerp van J.F. van Deventer, en Rûnom Sinne (Stadslaan 22; circa 1935), mogelijk naar ontwerp van F. Walinga.

< >