Van de verdedigingswerken is de laat-15de-eeuwse omgrachting in hoofdvorm bewaard gebleven. Het belangrijkste restant is de ‘Hoogendster Pijp’ of Waterpoort (Waterpoortgracht ong.) , die bestaat uit een oorspronkelijk met houten hekwerken afgesloten overkluisde doorgang (pijp), aan weerszijden geflankeerd door een achtzijdige toren met ingesnoerde spits.
Boven de pijp bevindt zich een overkluisde ‘loggia’ met daarboven een poortwachterwoning voorzien van een topgevel met klauwstukken. De maniëristisch vormgegeven poort verrees in 1613, toen aan het eind van de Geeuw de Kolk was gegraven.
Het ontwerp wordt toegeschreven aan Thomas Berentsz., maar ook Jacob Lous komt als ontwerper in aanmerking. De poortwachterwoning werd in 1758-'79 geheel vernieuwd en kreeg in 1776 een koepeltje.
Bij de restauratie in 1877-'78, naar plannen van J.P. Hogendijk en met advies van I.
Gosschalk, werd de toestand van 1613 hersteld, met behoud van de door J. Borchardt gegoten klok (1776).
De waterpoort is in 1963 opnieuw gerestaureerd.
