Gepubliceerd op 02-01-2020

De Herv. kerk in Stiens

betekenis & definitie

De Herv. kerk (P. Jellessingel 1), oorspronkelijk gewijd aan St.

Vitus, is een brede eenbeukige kerk met smaller, vijfzijdig gesloten koor en een zadeldaktoren van vier geledingen. Rond 1100 verrees het brede romaanse tufstenen schip met inmiddels verdwenen gereduceerd westwerk.

De muren hebben brede rondbogige spaarvelden met smalle, later dichtgezette, rondboogvensters. Het schip kreeg bij een verhoging in de tweede helft van de 15de eeuw een nieuwe kap met trekbalken en korbeelstellen.

Het huidige bakstenen koor stamt uit de 13de eeuw en werd in de 15de eeuw verhoogd. In de 13de eeuw zijn de twee kapellen aan het oosteinde van het schip opgetrokken, waarvan sinds de sloop in 1584 alleen dakmoeten nog zichtbaar zijn.

Het koor kreeg in de 19de eeuw een nieuwe sluiting. De zware gotische toren verrees in de tweede helft van de 15de eeuw en werd in 1898 hersteld.

In de toren hangen een klok uit 1381, een door Arent van Wou gegoten klok (1509) en een klok van Gregorius van Hall (1607). Bij de torenrestauratie in 1955-'57 is de gotische westingang hersteld.

De kerk is in 1974-'75 gerestaureerd.Het interieur wordt gedekt door een opvallend houten tongewelf met verhoogd middengedeelte, aangebracht in de 16de eeuw. Tot de inventaris behoren drie 17de-eeuwse overhuifde herenbanken waarvan één met wapenschild (1635), een preekstoel (tweede kwart 18de eeuw) en een door L.J. en J. van Dam gebouwd orgel (1829-'30), waarbij gebruik is gemaakt van pijpwerk van de orgelmakers Bader en een oudere orgelkast met beelden (1776-'77). Verder bevat de kerk grafzerken uit 1580, een zerk voor Georgius van Burmania († 1634) en Lucia van Dekema († 1625) en een enorme portretzerk voor Philips Boshuysen († 1652) en Anna van Eysinga († 1655).

Op het ruime, omhekte kerkhof bevinden zich onder meer een zerk uit 1601, hergebruikt in 1828, een zerk met driepas voor A.H. Rienks († 1898) en H.R. de Jong († 1908) en een stèle voor de gereformeerde predikant J.C. Raamsdonk (†1903). De pastorie (P. Jellessingel 6) in zakelijk expressionistische vormen dateert uit circa 1935.