rhesusfactor

betekenis & definitie

antigene substantie (agglutinogeen) in de erytrocyten die het organisme aanzet tot de vorming van aggluünine, waarmee het agglutinogeen reageert met agglutinatie als gevolg. In 1940 werd dit agglutinogeen door de Weense patholoog Karl Landsteiner (1868-1947) en de Newyorkse arts A.S. Wiener gevonden bij rhesusapen en later ook bij 85 procent van de normale bevolking (Rhpositief), terwijl het bij de overigen ontbreekt (Rh-negatief). Het volgend jaar publiceerden ze hun bevindingen: ‘Studies on an agglutinogen (Rh) in human blood reacting with anti-rhesus sera and with human isoantibodies’1.

Tijdens een zwangerschap kan er een rhesus-incompatibiliteit ontstaan, wanneer moeder en vrucht een verschillende rhesusfactor hebben. Bij een Rh-negatieve moeder zet een Rh-positieve vrucht het moederlichaam aan tot de produktie van Rh-antistoffen, die door de placenta heen diffunderen en de Rh-positieve vrucht beschadigen. Het gevolg is een hemolytische anemie van foetus of neonatus (erythroblastosis foetalis). Ook herhaalde transfusies van Rh-positief bloed bij Rh-negatieve personen leidt tot hemolyse.

Het intelligente rhesusaapje, zeer geschikt als proefdier, behoort tot een kleine apensoort (Macaca rhesus) in Zuidoost-Azië. Het dier dankt zijn naam mogelijk aan Rhesos, de legendarische koning van de Thraciërs, bondgenoten van de Trojanen in hun strijd tegen de Grieken. Toen Rhesos met een groot leger en zijn onsterfelijke paarden de Trojanen te hulp snelde, werd hij bij aankomst op het slagveld door Diomedes en Odysseus overvallen. De paarden, zo wilde het orakel, zouden Troje redden, mits ze het gras van de Trojaanse vlakte gegeten en het water uit de rivier de Scamander gedronken hadden. Nog voordat de paarden op die plaats hun honger gestild en hun dorst gelest hadden, werden ze door de Grieken gevangengenomen en weggevoerd; Rhesos en twaalf van zijn volgelingen werden gedood (1lias, boek x). Waarom het aapje naar de mythische koning genoemd is, is niet duidelijk.

1 J. Exper. Wied. 74,1941,309