reactie van Guthrie

betekenis & definitie

[/b]reactie op fenylalanine, toegepast bij fenylketonurie (PKU).

In 1934 toonde de in 1888 geboren Noorse fysioloog Ivar Asbjorn Fölling in de urine van twee geestelijk gestoorde zusjes een grote hoeveelheid fenylpyrodruivezuur aan: ‘Über die Ausscheidung von Phenylbrenztraubensäure in dem Harn als Stoffwechsel-anomalie in Verbindung mit Imbezilität’1. De aandoening heet sindsdien oligophrenia phenylpyruviva of het syndroom van Fölling. Klinisch wordt het syndroom gekenmerkt door oligofrenie, pigmentstoornissen (blond haar, helblauwe ogen), fotosensibiliteit, hyperhidrosis, kenmerkende muizelucht, eczeem, spierstijfheid en een gebogen houding. Bij laboratoriumonderzoek kan in de urine fenylpyrodruivezuur met de reactie van Veiling aangetoond worden. Hierbij ontstaat na toevoeging van ijzerchloride in een fenylpyrodruivezuur bevattende urine een diepgroene kleur. Bij dit autosomaal, recessief erfelijk stofwisselingsdefect (één procent van alle patiënten in psychiatrische inrichtingen lijdt aan PKU) ontbreekt het leverenzym fenylalaninehydroxylase, waardoor fenylalanine niet of onvoldoende in tyrosine omgezet wordt. Fenylalanine is toxisch voor de hersenen, waardoor een gebrekkige geestelijke ontwikkeling plaatsvindt.

Een vroege diagnostiek van PKU is van belang voor de therapie (fenylalanine-arm dieet). Sinds 1974 is er in Nederland een neonataal screeningsprogramma ingevoerd (Pronk). In de tweede week na de geboorte wordt hiertoe een bloedmonster afgenomen dat geanalyseerd wordt voor fenylalanine. In 1963 beschreef de Amerikaanse kinderarts Robert Guthrie de naar hem genoemde bacteriële remmingstest in het artikel ‘A simple phenylalanine method for detecting phenylketonuria in large populations of newborn infants’2. Als een filtreerpapiertje met het te onderzoeken bloed gebracht wordt op een agarcultuur van Bacillus subtilis waaraan een antimetaboliet toegevoegd is, overwint eventueel aanwezige fenylalanine de remming door de antimetaboliet, zodat de bacteriën gaan groeien.

1 Zscht. physiol. Chem. 227,1934,169
2 Pediatrics 32,1963,338-343