Tot goed begrip van den loop van een civiel proces, zullen wij een bepaald geval als uitgangspunt nemen. A heeft b.v. aan B indertijd ƒ 1000,— geleend en wenscht dit geld thans terug te ontvangen.
B heeft verschillende minnelijke aanmaningen per brief onbeantwoord gelaten.Ingebrekestelling
A stelt nu B in gebreke, d. w z hij constateert, dat B in verzuim is om ’t geld terug te geven. Dit geschiedt bij deurwaardersexploit. Dit is een akte, door een deurwaarder opgemaakt, waarbij deze vermeldt, dat hij den debiteur de betaling heeft afgevraagd en vervolgens
constateert de deurwaarder, dat geen betaling daarop heeft plaats gehad.
Dagvaarding.
Vervolgens wordt B gedagvaard voor den rechter. Deze dagvaarding wordt ook door den deurwaarder uitgebracht. Ze is dus een deurwaardersexploit.
Inhoud dagvaarding
In de dagvaarding worden vermeld: namen van eischer en gedaagde, wat gevorderd wordt (betaling van ƒ 1000,—) en op grond waarvan (krachtens geldleening) dag en uur, waarop ’t proces begint en voor welken rechter geprocedeerd wordt.
Bevoegdheid van den rechter
Vorderingen minder dan ƒ 200,— worden bij ’t kantongerecht gebracht, evenals geschillen uit een arbeidscontract voortvloeiende en een eisch tot ontruiming van een huis na geëindigde huur. Is de vordering grooter dan ƒ 200,—, dan is de rechtbank bevoegd, die ook oordeelt over zakelijke rechtsvorderingen, zooals opvordering van eigendom. Dit onderwerp is geregeld bij de wet op de rechterlijke organisatie van 18 April 1827. In ’t hierboven gestelde geval wordt de zaak door de rechtbank behandeld en wel die rechtbank, in welker kring de woonplaats van den gedaagde B is gelegen, want de gedaagde wordt gedagvaard voor den rechter van zijn woonplaats.
Verschijning bij procureur
Bij de procedure voor de rechtbank treden partijen niet persoonlijk op, doch hun procureurs. Indien B (in ons voorbeeld) een dagvaarding ontvangt, dan moet hij zich dus door een procureur doen vertegenwoordigen.
Verstek. Treedt op den bepaalden dag geen procureur voor hem op, dan wordt hij bij verstek veroordeeld en wordt de vordering van A toegewezen.
Schriftelijke conclusies
Treedt wel een procureur voor B op, dan wordt tusschen de procureurs verder geprocedeerd. Dit geschiedt allereerst schriftelijk, d. w. z. de procureur van den eischer legt over een conclusie van eisch. Deze wordt eenige weken later beantwoord door den procureur van den gedaagde met een conclusie van antwoord. Daarop volgen een conclusie van repliek van den eischer en eindelijk een conclusie van dupliek van den gedaagde. In die conclusies wordt door den eischer ’t een en ander
beweerd en gevorderd, nl. in ons geval, dat B aan A de ƒ 1000,— zal betalen. B ontkent de schuld, doch A handhaaft zijn vordering.
Interlocutoir vonnis
Nu zal de rechtbank, na afloop dezer conclusies, aan den eischer A bij een z.g. interlocutoir vonnis, den plicht opleggen om de feiten, waarop A zich beroept, te bewijzen, b.v. door getuigen.
Getuigenverhoor, enz
Na de bedoelde conclusies kunnen dus plaats hebben: getuigenverhooren, een eedsopdracht, rapport van deskundigen en verhoor van een der partijen persoonlijk, op vraagpunten.
Pleidooien
Vervolgens kunnen partijen of haar raadslieden (procureurs of advocaten) mondelinge pleidooien houden.
Eindvonnis
En vervolgens geeft de rechter zijn eindvonnis. Dit vonnis kan b.v. inhouden ’t ontzeggen van de vordering van A, of wel veroordeeling van B tot betaling aan A. Hij, die ’t proces verliest, wordt in de kosten daarvan veroordeeld.
Conclusie
O. M. In sommige gevallen wordt vóór ’t uitspreken van ’t vonnis de officier van justitie gehoord, die een bepaalde conclusie neemt.
