Literatuur, Geschiedenis en Theorie

J.A. Dautzenberg (2009)

Gepubliceerd op 08-02-2017

Willem Frederik Hermans

betekenis & definitie

Nederlands schrijver van romans, verhalen, gedichten, toneelstukken en essays (Amsterdam 1.9.1921 – Utrecht 27.4.1995). Studeerde fysische geografie te Amsterdam en promoveerde in 1955. Van 1958 tot 1973 lector aan de universiteit van Groningen.

Na allerlei conflicten nam hij ontslag en vertrok naar Parijs; vanaf 1991 woonde hij in Etterbeek bij Brussel. Hij was medewerker van o.a. De Haagse Post, Het Vrije Volk, Propria Cures, later Avenue, Het Parool, NRC en Elsevier; redacteur van Criterium (1946-‘48) en Podium (1950-‘62). Ook werkzaam als (amateur)fotograaf: tentoonstelling in Amsterdam in 1986. Hij schreef regelmatig onder pseudoniemen als Age Bijkaart, Fjodor Klondyke, Camille Houckaert, Pater Anastase Prudhomme SJ, Pater frater B.I.M. Boefjes OFM, Schrijver Dezes en Prof. dr. B.J.O. Zomerplaag. P.C.Hooftprijs 1971 geweigerd, Prijs der Nederlandse Letteren 1977.

Na enkele minder belangrijke boeken publiceerde Willem Frederik Hermans in 1949 de roman De tranen der acacia’s, die grote opschudding verwekte. Het verhaal speelt zich af in de kringen van het verzet tegen de Duitsers. De hoofdpersoon, Arthur Muttah, is vagelijk betrokken bij het verzet maar kijkt er tegelijk erg kritisch tegenaan: volgens hem bestaat het voornamelijk uit avonturiers en mislukte echtgenoten. Ook de bevrijding brengt in zijn ogen weinig goeds: de zwarte handel bloeit en men leeft zich uit in haat en fanatisme jegens de NSB’ers. Nogal wat mensen ergerden zich over deze voorstelling van zaken: kort na de oorlog was het verzet natuurlijk heilig. De criticus Michel van der Plas schreef: ‘Ik vraag me af of een boek als dit niet zo vies is, dat men zich er voor schaamt het toegestuurd te krijgen.’

De roman geeft echter niet Hermans’ visie op het verzet maar die van zijn hoofdpersoon Arthur Muttah. Het is een personale roman over een man die nergens bij hoort en die de wereld met wantrouwen en cynisme beziet. Dergelijke personen zullen in meer romans van Hermans voorkomen en ook bij die latere romans werd door de lezers het perspectief van de hoofdpersoon soms verward met dat van de auteur.