(1);
1. intr., de juiste maat houden, matig zijn, zich matigen, in mulcta, Liv. ; c. dat., (iets) of zich (in iets) matigen, (iets) inhouden, beheersen, sibi, Caes., manibus, Liv., linguae, Liv., irae, laetitiae, Liv. ; c. abl., risu, Liv. ; m. ab = zich (van iets) onthouden, ab iniuria, Caes.; c. inf., puerum tollere, Poëta bij Cic. ; sibi non temperare quin etc., Caes., non posse sibi temperare quominus etc., Plin. ep., non temperare (zonder sibi) quin etc., Suet. = het niet kunnen nalaten enz. in ’t bijz., sparen, c. dat., hostibus superatis, Cic., templis, Liv., ab his sacris, ab sociis, Liv.
2. trans., tot de juiste maat-, in de juiste verhouding brengen, mengen, temperen, acuta cum gravibus Cic., aquam ignibus, lauw maken, Hor., scatebris arentia arva, drenken, Verg., amara risu, Hor. ; in ’t bijz., (een drank) mengen, bereiden, poculum, Hor., venenum, Suet. | inrichten, regelen, rem publicam legibus, Cic., Musam pede Archilochi, haar lied inrichten (voegen) naar de versmaat van Archilochus, Hor. ; (poët.) besturen, regeren, res hominum ac deorum (van Juppiter), Hor., ora frenis, Hor., ratem, Ov. | matigen, in toom houden, temperen, verzachten, lenigen, calores solis, Cic., mare, tot bedaren brengen, Hor., victoriam, niet misbruiken, Cic., frumenti subvectionem, verlichten, Tac., annonam macelli, een matige prijs voor de levensmiddelen vaststellen, Suet.
