Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 18-09-2019

Mahajana

betekenis & definitie

(Sanskrit, = het groote pad, het groote voertuig), in tegenstelling tot het ➝ Hinajana de vorm van het Boeddhisme, welke door hen beleden wordt, die de prediking van den Boeddha allen menschen ten goede willen laten komen en daartoe internationale propaganda voor het Boeddhisme maken; in plaats van over M. spreekt men ook wel over de Noordelijke Kerk, omdat deze vorm van het Boeddhisme zich verbreid heeft over Tibet, China en Japan; echter is ook het Boeddhisme van Oud-Java en van Bali overwegend Mahajanistisch. Met het apostolische karakter van dit M. ging gepaard de eigenschap om allerlei elementen, die aan het oorspr. Boeddhisme vreemd waren, aan zich te assimileeren, of zelfs om zich zelf aan die vreemde elementen te assimileeren.

Zoo ontstonden, onder auspiciën van het M., uit het oorspronkelijk atheïstische stelsel een cultus, waarin tooverij en een daemonisch vruchtbaarheidsritueel een groote rol spelen (Tantrisme), en een theïstisch stelsel, waarin zoowel de historische Boeddha (Sjakjamoeni, de monnik uit het Sjakja-geslacht, Siddharta Gautama) als ideëele Boeddha’s (Dhjaniboeddha’s), te zamen met de bij hen behoorende Bodhisattwa’s (wordende Boeddha’s, prototypen) en Sjakti’s (krachten, personificaties der eigenschappen), een groote rol spelen. Van dit stelsel vindt men allerlei varianten in Tibet, China en Japan. Het meest bekend is de Tibetaansche variant, waarin als hoofd van een levende hiërarchie onder den titel Dalai-Lama een incarnatie van den Bodhisattwa Awalokitesjwara optreedt, aan wien men goddelijke eer bewijst.

Zooals men ziet, is de naam „Katholiek Boeddhisme”, dien men aan het M., wel geeft, niet bepaald juist. Berg.Het M. ontwikkelde een eigen architectuur, waarvoor het Wisjnoe-symbool karakteristiek werd. Een van de meest typische, alhoewel niet tot de oudste behoorende, voorbeelden van dezen stijl is de Tsjaitya (Chaitya) te Karli. Zie ook ➝ Chaitya-hallen; Holentempels; Indië (sub IX. Ind. kunst). Hendricks.

< >