Hieronder verstaat men een bepaalde richting in de mystiek, volgens de leer van Sint Bernardus over de mystieke vereeniging van de ziel met God, zooals hij die voornamelijk heeft ontwikkeld in zijn Preeken over het Hooglied. Bernardus geeft geen afgerond logisch systeem, maar uitgaande van eigen innerlijke ervaring en die van anderen, steunend op de H.
Schrift (vooral St. Paulus), Augustinus en Gregorius den Grooten, beschrijft hij, hoe de ziel door vele oefeningen en verstervingen zich waardig moet maken om als bruid in de meest innige vereeniging met den Bruidegom, het Woord Gods, de geestelijke liefdesgeneugten van het mystieke huwelijk te smaken.Bij deze één-wording van schepsel en Schepper wijst St. Bernardus uitdrukkelijk alle gedachte aan pantheïsme af. Zeer terecht wordt hij de vader van de Christus- en Bruidsmystiek genoemd. De liefde is het alles overheerschend element. Dit verbonden met een sterk persoonlijken inslag, een zoetheid en zachtheid van uitdrukking en voorstelling, geeft aan zijn werken een sterk-affectieve kleur, een eigen bekoorlijkheid, waardoor hij een grooten invloed heeft uitgeoefend op de ontwikkeling van het geestelijk leven tot op onze dagen, vooral in deze streken door de Cisterciënser Orde in de 12e en 13e eeuw, bijzonder de Begijnenbeweging. Bijna alle volgende theologen, predikers, ascetische en mystieke schrijvers ondergaan min of meer zijn invloed of putten uit zijn werken begeesterende gedachten, beelden of uitdrukkingen.
De intellectualistische school van Eckhart vormt wellicht de meest scherpe tegenstelling t.o.v. de Bernardijnsche mystiek.
Lit.; J. Ries, Das geistl. Leben nach der Lehre des hl. Bern. (1906); J. Bernhart, Eckhartische u. Bernhardische Mystik in ihren Beziehungen u.
Gegensätzen (1911); R. Linhardt, Die Mystik des hl. B. v. C.(1924); P. Pourrat, La Sqiritualite chrétienne (II, 29—11G); uitgebreide lit.opgave in Lex. f. Theol. u.
Kirche (s.v. Bernhard v. Clairvaux).
J. v. Rooij.