Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 04-01-2024

Alexandrijn

betekenis & definitie

noemt men den versvorm, door Alexandre de Bernay (12e eeuw) misschien ontworpen en in elk geval populair gemaakt, dank zij zijn veel verspreiden klassieken Roman d’Alysaundre. De A. is een zie jambisch telvers van 12 lettergrepen bij staand, van 13 bij vloeiend rijm.

In zijn klassieken vorm wordt hij geregeld, na den derden voet, in twee volmaakt gelijke helften (hemistichen) gesneden door de cesuur. In Frankrijk door Malherbe (1606) tot deze streng-klassieke gedaante ontwikkeld, wordt de A. in de moderne West-Europecsche literaturen, de Engelsche uitgezonderd, het metrum van Renaissance, Barok en Pseudo-klassiek, zoowel in de dramatische als in de epische poëzie. Boileau (1674) codificeert er de onverbiddelijke wet van. De Germaansche literaturen (vgl. Vondel!) hebben die nooit streng onderhouden; maar in de Romaansche verbreekt pas de Romantiek (V. Hugo bijv.) den starren vorm, door het willekeurig verplaatsen der cesuur, en door toelating van het enjambement; daarmee wordt de slepende eentonigheid ondervangen die, in werken van langen adem, of bij dichters van meer technische dan spontaan dichterlijke begaafdheid, den klassieken A. was gaan aankleven.Lit.: H. Paulussen, Rhythmik und Tccknik des sechsfüssigen Jambus im Deutschen und Englischen (Bonn 1913) ; A. Rochette, L’A. chez V. Hugo (Parijs 1911) ; G. Lote, L’A. français (Parijs 1913 21931).

Baur.

< >