koelmachine, bestaande uit een hermetisch gesloten ketel- en leidingstelsel, waarbij koude verkregen wordt, doordat de dampen van het boelmiddel door een oplosmiddel worden afgezogen en geabsorbeerd. Bij normale temperatuur is het koelmiddel zeer sterk in het oplosmiddel oplosbaar, bij hoogere temperatuur minder.
Door verhitting wordt uit een ketel het koelmiddel uitgedreven, hetwelk, na in een condensor vloeibaar gemaakt te zijn, naar den verdamper gedrukt wordt. Een tweede ketel met koud oplosmiddel, absorber genaamd, staat eveneens met den verdamper in verbinding en absorbeert oogenblikkelijk de boven de vloeistof aanwezige dampen, waardoor een zuigende werking plaats heeft, die het verdampen van het koelmiddel veroorzaakt. De inrichting is zoo, dat er een regelmatige uitwisseling geschiedt van de beide oplossingen in ketel en absorber; hierdoor wordt in beide deelen een vrijwel constante oplossingssterkte onderhouden. C o n t i n u-werkende a.-k. hebben hiervoor een pompje, ofwel er circuleert in het geheele toestel nog een derde stof (bijv. waterstof), welke niet op de koeling van invloed is, doch den druk in het toestel zoodanig beïnvloedt, dat de circulatie tusschen ketel en absorber reeds door gebruikmaking van de warmte in den ketel kan geschieden. Bij p e r i od i e k-werkende a.-k. onderscheidt men een korte kookperiode, waarbij de oplossing door een verwarming ontleed wordt, waarna een langere koelperiode aanvangt, waarbij de ketel gekoeld wordt, het oplosmiddel dus koud wordt en de ketel als absorber dienst kan doen.Bij lg. toestellen blijft het oplosmiddel steeds in den ketel-absorber en kan derhalve in plaats van vloeibaar ook vast zijn. Als oplossingen zijn te noemen zwavelzuur en water, water en ammoniak, calciumchloride (vast) en ammoniak. Water kan bij 0° C en 76 cm druk ongeveer duizend maal zijn volume aan ammoniakgas oplossen.
L i t.: M. Hirsch, Die Kältemaschine (Berlijn 1932).
Kouwenhoven.