de bevrijding der horige boeren (zie horigen) van lijfeigenschap, afdrachten en vroondiensten. Hoewel de positie der boeren tegen het einde van de Middeleeuwen veel verbeterd was, bleven er toch bepaalde verplichtingen bestaan tegenover de adel en de geestelijkheid. Boerenopstanden, die in de 14de, 15de en het begin van de 16de eeuw overal in West-Europa ontstonden, het felst in Duitsland, slaagden er slechts ten dele in de boeren tot een vrije bevolkingsgroep te maken.
Pas de Franse Revolutie maakte een einde aan de voorrechten van de adel, waarmee de bevrijding der boeren van persoonlijke lasten volledig een feit werd. In Duitsland werd dit in het begin van de vorige eeuw bereikt en in Rusland pas in 1861.
