Wester-Amstel - Amsteldijk-Noord 55. Van de drie buitenplaatsen Amstelrust*, Oostermeer en Wester-Amstel is alleen laatstgenoemd landgoed niet in particulier bezit. Daar is na een grondige restauratie in 1990 het kantoor van Groengebied Amstelland* gevestigd. Zoals zovele buitenhuizen in Nederland heeft ook Wester-Amstel, aangelegd in het midden van de 17de eeuw, vele eigenaars gekend. Een van de eerste bezitters was Nicolaas Pancras, raad en schepen van A.
Hij woonde in een herenhuis aan de Herengracht 539, dat in 1670 was gebouwd, en gebruikte de woning langs de Amstel als tweede huis. Het buiten had toen nog weinig aanzien en de dichter G. Tysens schreef in 1730:"'k Zie Wester-Amstel, daar ik schielijk stap voorbij. Mijn Digtheldin heeft lust om hare Poëzij, Aan waarder voorwerp, dan zij hier ziet, op te dragen." Nadat Nicolaas Pancras enkele verbeteringen had aangebracht, verkocht zijn weduwe Petronella de Waert de hofstede in 1686 voor ƒ 16.000 aan Jan Markus. Deze of de volgende eigenaar, Andries Leenderts, liet de behuizing afbreken en bouwde er omstreeks 1730 de nog bestaande buitenplaats. Twintig jaar later verkocht de volgende eigenaar, Hendrik Collonius, Wester- Amstel "met deszelfs heerehuysing", speeltuin, koetshuis, stalling en tuinmanswoning voor ƒ 8.000 aan Adriaan Cromhout, telg uit een roemrijk Amsterdams geslacht. In 1776 werd Frederik Kaal voor ƒ 7.750 eigenaar van Wester-Amstel. Deze koper stond bekend als sloper van oude buitenplaatsen, speciaal van die langs de Amstel. Wester-Amstel zou er nu niet meer zijn, als te elfder ure niet een koper was komen opdagen. Frederik Kaal verkocht Wester-Amstel vóór sloop op 12 aug. 1776 aan Jean de Neufville voor een bedrag van ƒ 6.000, zodat we hem met recht de "redder van Wester-Amstel'' kunnen noemen.
Ook hij woonde op de Herengracht (nummer 476); hij verfraaide Wester-Amstel met een mooie tuin. In de koopakte staat dat hij "de platte grond met de heerenhuizing van de hofstede Wester- Amstel" had gekocht. Er stond dus niet "van", maar "met" en het buiten bleef gespaard. Toen J.P.J.F. Lissone, stichter van een reisbureau, Wester-Amstel in 1900 kocht, deed het dienst als herberg. Hij maakte er echter weer een buitenverblijf van, dat na zijn dood door zijn twee dochters werd bewoond. De laatste bewoner was L.E. Movig, een neef van de familie. Met zijn Zwitserse echtgenote heeft hij er alles aan gedaan om Wester-Amstel gerestaureerd te krijgen. Zij richtten de Stichting Lissone op om gelden bijeen te brengen voor het broodnodige herstel.
Zij lieten kleurenplaten van Wester-Amstel vervaardigen, verkochten die en bestemden de opbrengst voor de restauratie van het huis. Het bleek echter niet meer bewoonbaar en de familie Movig vertrok naar Zwitserland. Wester-Amstel was sterk vervallen, toen het Groengebied Amstelland het plan opvatte om buitenhuis en omliggend park te restaureren. Daartoe gaven de erven Lissone het pand voor dertig jaar in bruikleen aan het Groengebied, op voorwaarde dat het pand in de oude staat werd hersteld. Met subsidie van de gemeente Amstelveen en het rijk kon het Groengebied met de restauratie beginnen. Het voorhuis werd in originele staat gelaten. In de kelder werd een betonnen vloer gestort om het gebouw voor verzakken te behoeden. Ook de opkamer aan de voorkant van het huis onderging een grondige renovatie.
De benedenverdieping is qua indeling intact gebleven. De mooiste kamer van het huis is de hoge tuinkamer geworden. Op de eerste verdieping zijn alle muren uitgebroken om voldoende kantoor- en archiefruimte te scheppen voor de medewerkers van het projectbureau van het Groengebied. De stallen en de bibliotheek maakten plaats voor een vergaderruimte en een ontvangstzaal. Voor- en achterhuis werden van elkaar gescheiden door een hal en een glaswand. Het omliggende park kreeg ook een opknapbeurt. Op 5 juni 1994 ging Wester-Amstel open voor het publiek. Wie nu het oorspronkelijke hek van Wester-Amstel passeert, kan zich weer in de tijd van de eerste bewoner wanen.
LIT. Finette van der Heide, De buitenplaats Wester-Amstel, O.A. 1991, 74.
