Troelstra, Mr Pieter Jelles - Mr Pieter Jelles Troelstra (1860-1930), geboren in Stiens, zoon van Jelle Troelstra en Grietje Landmeter, trad in de jaren 1890-1894 in Friesland met ijver en talent op als propagandist van de arbeidersbeweging. Door deze activiteiten kon hij zich in Friesland als advocaat niet staande houden. Hij vertrok naar A. en kwam daar in verzet tegen de anti-parlementaire en anarchistische strevingen van Domela Nieuwenhuis*. Op 26 augustus 1894 richtte hij, samen met onder anderen A.H. Gerhard*, F. v.d.
Goes*, Henri Polak* en W.H. Vliegen* (de "Twaalf Apostelen") in Zwolle de Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP) op. Van 1897-1901 en van 1902-1925 was hij lid van de Tweede Kamer, waar zijn redevoeringen grote aandacht trokken. Hij nam als partijleider (1894-1925) en als hoofdredacteur van Het Volk een middenpositie in tussen revisionisten en marxisten. Zijn revolutionaire sentiment brak zich baan tijdens de Spoorwegstaking* in 1903 en in 1918, toen hij de Nederlandse arbeiders aanspoorde naar de staatsmacht te grijpen. Dit leidde tot verzet van zijn partijgenoten en schaadde zijn positie.
Zijn herinneringen aan deze periode (1928-1931) legde hij neer in "Gedenkschriften". Troelstra was niet alleen politicus, maar ook dichter. Zijn eerste activiteit op dit gebied was de uitgave van een bloemlezing in 1881, samen met O.H. Sytstra, getiteld "lt jonge Fryslan". Deze uitgave verscheen in 1886, gevolgd door "Rispinge" (Oogst) in 1909. Troelstra kreeg in Stiens een gedenkteken, in Den Haag een monument en in A. werd in 1957 een laan in Geuzenveld naar hem genoemd.
LIT. Luuk Brug en Hans van den Hurk, Gemeenteraadsverkiezingen in 1897, O.A. 1990, 70; F.J. Dubiez, Ontstaan en groei van de Socialistische Arbeidersbeweging, O.A. 1972, 214, 242, 286 en 318.
