Koninklijke Nederlandsche Zeil- en Roeivereeniging - De Koninklijke Nederlandsche Zeil- en Roeivereeniging werd in 1847 onder beschermheerschap van koning Willem II opgericht door Ernst Sillem. De vermaarde jaarlijkse roeiwedstrijd van de vereniging, voor het eerst op het IJ* gehouden, werd in 1894 overgebracht naar de Amstel* en in 1937 naar de Bosbaan*. Een jaar na oprichting werd prins Hendrik erevoorzitter van de vereniging. Hij bezat evenals Ernst Sillem een vierriems giek, "de Eersteling", en hij nam het in 1848 op tegen de "Noordholland", als stuurman in geklede jas en hoge hoed. In hetzelfde jaar kon de vereniging al een grote zeilwedstrijd op het IJ houden, tot ongeveer 1914 daar jaarlijks herhaald en daarna geregeld gehouden op het IJsselmeer.
Een belangrijke instelling van de vereniging werd het Matrozeninstituut*, dat aan boord van de Pollux* de opleiding van matrozen voor de koopvaardij verzorgde. De vereniging dankt aan deze instelling het predikaat Koninklijke en sindsdien wordt zij doorgaans de Koninklijke genoemd. Zij had oorspronkelijk haar jachthaven aan de Westerdoksdijk, later werd de Sixhaven* haar onderkomen. Door de aanleg van de IJ-tunnel* moest de Koninklijke opnieuw verkassen en op 1 mei 1953 vond de opening plaats van een jachthaven en een clubgebouw in Muiden. In 1977 kon een tweede onder beheer van de Koninklijke staande haven, de Buyshaven te Enkhuizen, betrokken worden. Op organisatorisch gebied heeft de vereniging een belangrijke rol gespeeld door de vorming van het Koninklijk Nederlands Watersport Verbond en de Koninklijke Nederlandse Roeibond.
LIT. E. Crone, De geschiedenis van de Koninklijke Nederlandsche Zeil- en Roeivereeniging: 1847-ca. 1890, 1971; J.F. Viëtor, Het Matrozeninstituut van de K.N.Z.R., O.A. 1962, 372; H.J. Kruizinga, Koninklijke Nederlandsche Zeilen Roeivereeniging, Lustrumuitgave ter gelegenheid van het honderddertigjarig bestaan 1847- 1977, Jaarboekje 1976-1977.
