XYZ van Amsterdam

J. Kruizinga, Gerrit Vermeer (2002)

Gepubliceerd op 22-06-2018

Koninklijke Hollandsche Lloyd

betekenis & definitie

Koninklijke Hollandsche Lloyd - De Koninklijke Hollandsche Lloyd, scheepvaartmaatschappij, werd opgericht in 1907 om de in 1899 klein begonnen Zuid-Amerikalijn voort te zetten. Het kantoor was toen gevestigd in het vroegere woonhuis van admiraal De Ruijter*, Prins Hendrikkade 131. Tijdens de Eerste Wereldoorlog ging een aantal schepen, zoals de Tubantia (15 mrt. 1916), de Salland, de Gaasterland, de Eemland en de Amstelland verloren. Aankopen in die dagen waren de Limburgia, de Brabantia, de Orania en de Flandria. Ondanks de Eerste Wereldoorlog liet de KHL tussen 1917 en 1921 op de plaats van de Ramskooi* (zes oude huizen aan de Prins Hendrikkade en de Martelaarsgracht) voor 4,5 miljoen gulden een kantoorgebouw bouwen, volgens het ontwerp van architect Evert Breman (1859-1926).

Maar in de crisisjaren na de Eerste Wereldoorlog ging ook de KHL achteruit. Het nieuwe hoofdkantoor, wel "het gebouw met de gouden hekken" en "het zeekasteel" genoemd, deed slechts een jaar dienst, waarna men zich terugtrok op Oostelijke Handelskade 12. Aan de kade van ruim 600 meter lengte kwamen loodsen, magazijnen en werkplaatsen. Er werd ook een opvallend kantoorgebouw met torentje en grote klok opgetrokken. Aan de zuidzijde van de weg verrezen dienstwoningen en het Lloydhotel*, een landverhuizershotel, waar de emigranten uit Polen, Roemenië, Servië en Hongarije tijdelijk onderdak vonden voor hun overtocht naar Zuid- Amerika. Na de Tweede Wereldoorlog werden de oude plannen uit het AUP* van 1934 om de Havens West te realiseren ook uitgevoerd.

Hiermee nam het belang van het Oostelijk Havengebied af. Medio jaren vijftig werd nog geprobeerd het tij te keren, maar vergeefs. De grote rederijen kwamen één voor één in financiële moeilijkheden. In de hoop het hoofd boven water te kunnen houden besloten de rederijen te fuseren. In 1970 vond de overname plaats van de Koninklijke Hollandsche Lloyd door de KNSM*. In 1972 kwam er door sloop ook een einde aan de gebouwen van de Koninklijke Hollandsche Lloyd aan de Oostelijke Handelskade.

LIT. H.J.M. Roetemeijer, Het Lloydhotel en de Zuid-Amerikalijn, O.A. 1969, 40; Ton Heijdra, Kadraaiers en Zeekastelen: Geschiedenis van het Oostelijk Havengebied, 1993.

< >