Amstelodamum is de naam van het genootschap dat sinds mei 1900 zich beijvert de liefde voor en de kennis van A. te verdiepen en te vergroten. Het initiatief nam de koopman D.C. Meijer jr, een typische A'dammer met grote kennis van zijn stad. Hij won voor zijn plan de archiefambtenaar A.J.M. Brouwer Ancher, een verdienstelijk geschiedvorser, en de toenmalige stadsarchivaris mr W.R.
Veder. In 1900 was het doel de kennis van de stad "van het heden en het verleden" te bevorderen. Oorspronkelijk wilde men een werkgemeenschap vormen, waarin de leden onder leiding van het bestuur documentaire gegevens over verschillende onderwerpen zouden verzamelen en rangschikken. Het jaarboek van Amstelodamum zou zakelijke mededelingen uit die leggers bevatten. Deze leggers waren gewijd aan bijv. vakbeweging, onderwijs, maar bovenal contemporain. Maar deze vereniging bloeide niet, de werklust van de meeste leden was daarvoor niet groot genoeg. In 1913 werd de vereniging daarom omgezet in een genootschap, dat zijn werkterrein in andere richting zocht. Schoorvoetend verscheen in het jaarboek eerst een enkel historisch artikel, maar dit werd allengs meer. De historische belangstelling voor de eigen stad werd steeds groter (zij was al in de 17de eeuw, in A. zeer sterk) en toen in 1908 prof. dr. H. Brugmans* en dr.
J.C. Breen de leiding in handen kregen, werd de historie hoofddoel. Amstelodamum in zijn nieuwe vorm, al is die al heel wat jaren oud, heeft meer opgang gemaakt dan in het begin. Het ledental is gestadig toegenomen, maar wat belangrijker is, de belangstelling voor het werk van het genootschap en zijn invloed werden groter. Herhaalde malen heeft het genootschap als het erom ging oude gevels, grachten, enz. te beschermen tegen afbraak, sloping of demping, door een tijdige actie dit weten te voorkomen. In 1938 zijn op initiatief van het genootschap de oude brugnamen* weer op de bruggen en sluizen van de hoofdstad aangebracht. Het maandblad en het jaarboek zijn sinds jaren publicaties die een schat van wetenswaardigheden over de geschiedenis van de stad bevatten. Het gedenkboek 1900-1940 behandelt dit tijdsbestek. Bij het 60-jarig bestaan (1960) publiceerde het genootschap "Amsterdam in de tweede helft van de XlXe eeuw, gezien door Jacob Olie Jacobsz.". in 1976 verscheen onder auspiciën van Amstelodamum "Vier eeuwen Herengracht". In 2000 verscheen een jubileumuitgave ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan, "Amsterdam in de tweede Gouden Eeuw."
LIT. Mr. H. van Riel, Vijf decennia jaarboek Amstelodamum, J.A. 1958, 1; mr. J.H. van den Hoek Ostende, Vijftig jaar maandblad Amstelodamum, M.A. 1964, 1; L.C. Schade van Westrum, Nieuw Grachtenboek, O.A. 1976, 278; M. van Melle, De eerste eeuw van Amstelodamum, O.A. 2000, 89; Wim Vroom, "De stad behouden", in: Amsterdam in de tweede Gouden Eeuw, 2000, 378.
