Sommige woorden zijn besmet door de geschiedenis. Denk aan apartheid, endlösung en Zyklon B . Dat laatste woord – eigenlijk is het een naam – kwam ik laatst op een onverwachte plaats tegen, namelijk in de Vreemde woordengids voor cultuur-ondernemers, een zeldzaam woordenboekje uit 1928 speciaal voor plantagehouders in Nederlands-Indië. Ik wist wel dat Zyklon B. eerst als verdelgingsmiddel was toegepast voordat de Duitsers het in de gaskamers gebruikten, maar was het nog nooit in een Nederlandse bron van voor WOII tegengekomen. Maar daar stond het opeens, na zwavelzuur en zygote: ‘Zyklon B. Een middel voor het dooden van insekten en andere schadelijke dieren. […] Het poedervormige mengsel, dat in blikken verpakt is, wordt in de te behandelen en vooraf dichtgeplakte ruimten uitgestrooid, waarbij het giftige gas ontwijkt en alle dieren doodt. Het middel is ook met succes toegepast bij de bestrijding van schildluizen op djeroekboomen…’
Je kunt onmogelijk zeggen dat het toen een onschuldig middel was, maar het woord was nog ongerept.
(NRC, 18-2-2000)
Gepubliceerd op 17-03-2023
Zyklon B
betekenis & definitie
