Woordenboek der oudheid

Prof. dr. J. Nuchelmans - Dr. J.H. Brouwers (1976)

Gepubliceerd op 18-06-2025

NONNUS

betekenis & definitie

Nonnus (Νοννος) van Panopolis in Egypte, griekse epische dichter uit de 5e eeuw nC. Van Nonnus, van wiens leven niets bekend is, zijn een groot epos over Dionysus (Διονυσιακα) en een parafrase in epische hexameters van het Johannes-evangelie (onder de titel Μεταβολη) bewaard gebleven.

De Dionysiaka beschrijven in 48 boeken (zoveel als Ilias en Odyssee samen) de voorgeschiedenis en de jeugd van Dionysus (1-12), diens tocht naar Indië (13-24), strijd tegen de Indiërs (25-40), tocht naar Europa en hemelvaart in Phrygië (40-48). De compositie van het geheel, die veel motieven aan de Ilias ontleent, wordt ernstig geschaad doordat Nonnus elke gelegenheid die zich voordoet te baat neemt om een of ander verhaal uit de goden- of heidenwereld in te lassen. Zo komt in dit epos, het laatste van de griekse oudheid, vrijwel de gehele griekse mythologie ter sprake. De bonte inhoud en de bombastische stijl staan in schrille tegenstelling tot de strenge verskunst, die wordt gekenmerkt enerzijds door een drastische beperking van het aantal mogelijkheden van de dactylische hexameter, anderzijds door een voorkeur voor samenvallen van ictus en woordaccent in het verseinde. Stijl en verstechniek van Nonnus vonden navolging bij → Musaeus, → Tryphiodorus, Colluthus, Paulus Silentiarius, Johannes van Gaza en andere dichters uit de 5e en 6e eeuw.Lit. Uitgaven: editio princeps van de Dionysiaka G. Falkenburg (Antwerpen 1569), van de Metabole Venetië 1501. Beste moderne edities: R. Keydell, Nonni Panopolltani Dionysiaca 1-2 (Berlin 1959). A. Scheindler, Nonni Paraphrasis Sancti

Evangelii (Leipzig 1881). Met engelse vertaling: W. H. Rouse, N., Dionysiaca 1-3 (Loeb Class. Libr., London 1940). Duitse vertaling: Th. von Schetter, Nonnos, Dionysiaka2 (Bremen 1955). - R. Keydell (PRE 17, 904-920). - P. Collart, Nonnos de Panopolis. Études sur la composition et le texte des Dionysiaques (Le Caire 1930).

A. Wifstrand, Von Kallimachos zu Nonnos (Lund 1933). G. d’Ippolito, Studi Nonniana (Palermo 1964). M. String, Untersuchungen zum Stil der Dionysiaka (Diss. Hamburg 1966).

W. Peek e.a., Lexikon zu den Dionysiaka des Nonnos (Berlin 1968w). [Nuchelmans]

< >