Messapiërs (Μεσσαπιοι, latijn Messapii), italische, doch niet tot de → Italiërs behorende, volksstam, die het grootste gedeelte van het antieke schiereiland → Calabrië, de z.g. ’hak’ van Itahë, bewoonde. Hun voornaamste nederzettingen waren → Brundisium, Uria, Lupiae en Uzentum.
De stichting van de Spartaanse kolonie → Tarente (eind 8e eeuw vC) leidde tot voortdurende conflicten tussen Tarentijnen en Messapiërs; in 473 vC brachten laatstgenoemden de machtige handelsstad zelfs een nederlaag toe, in 338 verloor de Spartaanse koning Archidamus III, die Tarente in de strijd tegen de Messapiërs te hulp gekomen was, slag en leven. In de oorlog tussen Rome en Pyrrhus (282-272) kozen de Messapiërs echter de zijde van Pyrrhus en Tarente. De nederlaag van deze stad bracht ook de onderwerping van de Messapiërs aan het romeinse gezag met zich mee.Sommige griekse en romeinse auteurs gebruiken Messapiërs, evenals Iapyges, als verzamelnaam voor alle volksstammen van Apulië en het antieke Calabrië. Over de etnische verwantschap en de herkomst van de Messapiërs valt bij de huidige stand van de wetenschap, ondanks de antieke berichten die hen voor immigranten uit Kreta of Illyrië houden, niets met zekerheid te zeggen.
Lit. M. Mayer (PRE 15, 1168-1207). - Id., Apulien vor und während der Hellenisierung (Leipzig 1914). [Nuchelmans]
