Νaam van de vrouwelijke leden van de gens Iulia (zie Iulius). Het bekendst zijn:
1. Iulia, zuster van Caesars vader Gaius Iulius (1) Caesar. Zij huwde ca. 112 vC met Gaius → Marius en overleed in 68 vC.
2. Iulia, dochter van Lucius Iulius (2) Caesar. Zij was in eerste echt gehuwd met Marcus Antonius (2) Creticus, wie zij drie zonen schonk, Marcus, Gaius en Lucius Antonius.
3. Iulia, jongere zuster van Iulius → Caesar (2), gehuwd met Marcus Atius Balbus. Hun oudste dochter Atia was in eerste echt gehuwd met Gaius Octavius en bracht op 23 september 63vC de latere keizer Augustus ter wereld. Deze werd van 58 tot 51 door zijn grootmoeder opgevoed in het paleis van haar tweede echtgenoot Lucius Marcius Philippus en hield op twaalfjarige leeftijd de lijkrede bij haar begrafenis. [Nuchelmans]
4. Iulia, dochter van Iulius Caesar (2) en diens eerste vrouw Comelia. Zij sloot in april 59 vC een politiek, maar niettemin gelukkig huwelijk met Gnaeus Pompeius; haar charme heeft ongetwijfeld veel bijgedragen tot de aanvankelijke goede verstandhouding tussen Caesar en Pompeius, maar in 54 stierf zij in het kraambed. Zij werd op aandringen van het volk op het Marsveld bijgezet. Caesar gaf te harer ere in 46 vC schitterende Iljkspelen.
Lit. F. Münzer (PRE 10, 894v).
5. Iulia (maior), enige dochter van keizer Augustus en Scribonia (39 vC-14 nC). Iulia werd na de verstoting van haar moeder door Augustus streng opgevoed. Na de dood van haar eerste echtgenoot Marcellus (23 vC) huwde zij in 21 met Marcus Vipsanius → Agrippa, die zij naar het Oosten vergezelde (17-13). Iulia schonk hem vijf kinderen: zie Gaius Iulius (5) Caesar, Iulia (6), Lucius Iulius (6) Caesar, Agrippina maior en Agrippa Postumus. Haar derde huwelijk, met → Tiberius (11 vC), schijnt aanvankelijk gelukkig te zijn geweest, maar haar ergerlijke levenswandel bracht Tiberius ertoe zich op Rhodus terug te trekken (6 vC). Tenslotte gedroeg zij zich zo losbandig dat Augustus haar in 2 vC van Tiberius liet scheiden en naar Pandateria verbande. Vijf jaar later mocht zij zich in Rhegium vestigen, waar zij kort na de troonsbestijging van Tiberius van honger en uitputting stierf.
Iulia I. was een vrouw van grote beschaving, begaafd met een helder verstand en veel esprit. Het mildere oordeel van tegenwoordig berust op de overweging dat haar leven in hoge mate werd bepaald door de niets ontziende familiepolitiek van haar vader. Beeltenissen van Iulia komen voor op munten en op de → Ara Pacis.
Lit. K. Fitzler (PRE 10, 896-906). C. Pietrangeli (EAA 3, 921). - J. Carcopino, La véritable Julia (Passion et politique chez les Césars, Paris 1958, 83-142).
P. Sattler, I. und Tiberius (Studiën aus dem Gebiet der Alten Geschichte, Wies- baden 1962, 1-36). H. Bartels, Studiën zum Frauenportrat der augusteischen Zeit (München 1963).
6. Iulia (minor), dochter van → Agrippa (1) en Iulia
(5), kleindochter van Augustus (19/18 vC-28 nC). Zij huwde in 4 vC met Lucius Aemilius Lepidus Paullus (consul in 1 nC), maar werd ca. 8 nC wegens haar zedeloos gedrag, in verband waarmee ook de dichter → Ovidius wordt genoemd, voor levenslang naar het eiland Trimerus in de Adriatische Zee verbannen. Haar echtgenoot werd tussen 8 en 14 nC terechtgesteld wegens een samenzwering tegen de keizer.
Lit. K. Fitzler (PRE 10, 906-908).
7. Iulia Livilla (17/18-42), jongste dochter van → Germanicus en Agrippina maior, zuster van keizer Caligula en van Agrippina minor. Zij huwde met Marcus Vinicius (33 nC), maar werd in 41 als slachtoffer van Messalina evenals Seneca verbannen, omdat zij met deze een verhouding zou hebben gehad, en kort daarna om het leven gebracht. Lit. K. Fitzler (PRE 10, 938v).
8. Iulia Titi of Flavia, enig kind van keizer Titus. Gehuwd met Titus Flavius (5) Sabinus, leefde zij vanaf ca. 80 in overspel met Titus’ broer, haar oom keizer → Domitianus. Zij overleed in 88 of 89 aan de gevolgen van een abortus provocatus.
Lit. M. Fluss (PRE Suppl. 6, 1935, 133-137). - B. M. Felletti Maj (EAA 3, 921v).
9. Iulia Domna (159-217), dochter van de Syrische zonnepriester Bassianus uit Emesa, zuster van Iulia (10) Maesa en als tweede vrouw van → Septimius Severus (keizer 193-201), met wie zij in 185 huwde, eerste van de z.g. syrische keizerinnen; zij was de moeder van de keizers → Caracalla en Geta. Als mederegentes door de praefectus praetorio Plautianus uitgeschakeld, verzamelde η φιλοσοφος Ιουλια wijsgeren, literatoren en geleerden - onder wie → Galenus en Philostratus - rond zich, op wie zij grote invloed had. Beschaafd en geestig, paarde zij oosterse lichtgelovigheid aan een helder verstand; haar levenswandel was zedeloos.
Iulia vergezelde haar man op diens veldtochten, o.a. naar Britannia (208-211), en leed zeer onder de tweedracht tussen haar zoons. Sedert 214 verbleef zij veelal in Nicomedia en Antiochië, waar zij zich in 217 na de dood van Caracalla, tijdens wiens veldtochten zij de staatszaken placht te behartigen, liet verhongeren.
Iulia Domna voerde de eretitels Pia Felix Augusta Mater Augusti (Augustorum) et Senatus et Patriae. Onder de vele bewaard gebleven borstbeelden en munten van Iulia kunnen twee typen onderscheiden worden; het ene geeft haar weer op jeugdige, het tweede op rijpere leeftijd.
Lit. G. Herzog (PRE 10, 926-935). R. Calza (EAA 3, 922- 924). - M. G.
Williams, Studies in the Lives of Roman Empresses 1. Julia Domna (AJA 6, 1902, 259-305). E. Komemann, Grosse Frauen des Altertums (Leipzig 1942). J. Babelon, Impératrices syriennes (Paris 1957).
10. Iulia Maesa, zuster van Iulia (9) Domna, echtgenote van Iulius Avitus en moeder van → Iulia (11) Soaemias en Iulia (12) Mamaea. Haar kleinzoon Heliogabalus bracht zij in 218 door intriges op de troon. Onder diens regering nam zij deel aan de senaatszittingen en ontving de titels Augusta en Mater castrorum et senatus. Zij voerde samen met Iulia Soaemias het bewind voor de ontaarde vorst en, na diens vermoording in 222, voor de jeugdige Alexander →Severus, de in 208 geboren zoon van Iulia Mamaea. Iulia Maesa overleed in 225.
Lit. G. Herzog (PRE 10, 940-944). M. Floriani Squarciapino (EAA 3, 924v).
11. Iulia Soaemias, dochter van Iulius Avitus en → Iulia (10) Maesa, zuster van Iulia (12) Mamaea en moeder van Heliogabalus, voor wie zij samen met haar moeder het keizerschap wist te verzekeren. Als eerste vrouw nam zij deel aan senaatsvergaderingen. Haar eretitel was Augusta Mater Augusti et castrorum. Iulia Soaemias was berucht om haar zedeloos leven en had grote invloed op haar zoon, met wie zij in maart 222 door soldaten werd vermoord.
Lit. G. Herzog (PRE 10, 948-951). M. Floriani Squarciapino (EAA 3, 925v).
12. Iulia Mamaea, dochter van Iulius Avitus en → Iulia (10) Maesa, sedert 222 Augusta en regentes voor haar in 208 geboren zoon Alexander Severus. Iulia Mamaea was een vrouw van verfijnde smaak en met nobele idealen, die zelf de opvoeding van haar zoon leidde. Ze nam hem geheel onder haar hoede en voerde eerst samen met haar moeder, sinds 225 alleen het feitelijke bewind. Zij benoemde de jurist → Ulpianus tot gardeprefect en adviseur en ontving de titel Augusta Mater Augusti et castrorum et senatus et patriae. Haar heerszucht en gierigheid vervreemdden haar evenwel van het leger; tenslotte werd ze in 235 samen met haar zoon in een legerkamp in Germanië door muitende soldaten vermoord. Om haar sympathie voor de christenen werd Iulia Mamaea wel als christin beschouwd.
Lit. G. Herzog (PRE 10, 916-923). M. Floriani Squarciapino (EAA 3, 924). [A. J. Janssen]
