Honorius, westromeinse keizer van 393 tot 423. Flavius Honorius werd geboren op 9 september 384 in Constantinopel als zoon van Theodosius I en Aelia Flacilla.
Nadat hij reeds in 386 voor de eerste maal tot consul benoemd was, werd hij op 23 januari 393 evenals zijn oudste broer → Arcadius tot Augustus uitgeroepen. Eind 394 vertrouwde Theodosius op zijn sterfbed aan Honorius de regering over het westelijk rijk toe onder toezicht van de magister utriusque militiae → Stilicho; hij resideerde tot 402 in Milaan, sindsdien in Ravenna, dat hij slechts zelden verliet (reizen naar Rome in 403/404, 407/408 en 416) en waar hij in augustus 423 overleed. Honorius huwde in 398 Stilicho’s dochter Maria, die in het voorjaar van 408 stierf; hij hertrouwde met een andere dochter van Stilicho, Thermantia, van wie hij zich echter na de dood van haar vader (408) liet scheiden. Beide huwelijken bleven kinderloos.
Honorius kon zich niet tot zelfstandig heerser ontwikkelen, omdat hij vrijwel volledig beheerst werd door zijn adviseurs Stilicho, Olympius en Constantius. De strijd tegen de Westgoten, die in 401 Italië binnendrongen, in 410 Rome veroverden en plunderden (zie Alarik) en zich vervolgens in Zuid-Gallië en Spanje vestigden, en tegen de overige Germanen die vanaf 406 en masse de rijksgrenzen overschreden, liet hij geheel aan zijn veldheren over; → Constantius (3) elimineerde de tegenkeizers Constantijn III (411) en Iovinus (413), huwde tegen haar zin ’s keizers halfzuster Galla Placidia (417) en was in 421 enkele maanden Augustus en mederegent. Na de dood van Constantius (421) geraakte Honorius in onmin met Galla Placidia en zond haar in ballingschap. De verhoudingen tussen de westelijke en de oostelijke rijkshelft, waarover van 395 tot 408 Honorius’ broer Arcadius keizer was, waren tot 408 zeer gespannen, later werden ze beter.
Honorius was christen en legde Theodosius’ wet van 391, die de heidense eredienst verbood, met kracht ten uitvoer; hij schafte de gladiatorenspelen af, verklaarde ketterij tot een wettelijk misdrijf en trad streng op tegen → manicheeën en pelagianen.
De beste afbeeldingen van Honorius zijn bewaard gebleven op een ivoren diptychon in de kathedraal van Aosta; voorts komt zijn portret op vele munten en reliëfs voor.
Lit. O. Seeck (PRE 8, 2277-2291). B. Felletti Maj (EAA 5, 699v). - O. Seeck, Geschichte des Untergangs der antiken Welt 5-6 (Berlin 1913-1920).
E. Stein, Geschichte des spätrömischen Reiches 1 (Wien 1928). E. Demougeot, De l’unité ä la division de PEmpire romain (Paris 1951). [Nuchelmans]
