Hissar (Tepe), een ruïneheuvel 3 km ten zuidoosten van de iraanse stad Damghan, waarvan de overblijfselen ingedeeld worden in de perioden IA-C, IIA-B en IIIA-C. In alle fasen is de nederzetting ongeveer 200 m lang en bestaat uit kleine huizen van pisé of kleitichels gebouwd, met rechthoekige vensters en ingangen (I), steunberen, woonkeukens, slaapplatformen (II), gepleisterde vloeren en wanden (III).
Het aardewerk van Hissar I en II - dat, behalve in IA, op het wiel gedraaid is - vertoont in vorm en decoratie zeer grote overeenkomst met dat van Sialk III. Het is beschilderd met eenvoudige geometrische motieven, afbeeldingen van watervogels, gazellen, luipaarden, mensen, etc., herhaaldelijk in rijen rond de voetschalen gerangschikt. In II zijn de dierefiguren vaak zeer gestileerd afgebeeld. In Hissar II komt ook het z.g. ’Gray ware’ voor, bekend o.a. uit Tureng Tepe. Het aardewerk van Hissar III is voor een groot deel weer met de hand gemaakt; de schalen, kommen, potten op (hoge) voet van I en II komen niet meer voor, flesvormen zijn nu erg in de mode, evenals vaasvormen en getuit aardewerk. Als decoratie wordt vaak ’pattern bumishing’ toegepast. Naast ’Gray ware’ wordt in deze periode ook het z.g. ’Red ware’ aangetroffen.Hoewel Hissar IA, dat omstreeks 4000 vC moet zijn gegrondvest, mede door de vuursteeninventaris nogal neolithisch aandoet, worden er al koperen voorwerpen aangetroffen, o.a. drie gegoten dolken en spelden met een konische kop. In de jongere perioden is het gebruik van koper zeer in zwang.
Ook zegels komen in de vroegste periode al voor, eerst kegelvormig en doorboord, veelal uit (kalk)- steen gesneden, later meestal van koper. Geometrische motieven zijn in zwang. In Hissar IIIB behoren drie rolzegels, waarvan één met een afbeelding van een strijdwagen.
Binnen het bereik van de nederzettingen zijn vele graven gevonden (144 in I, 429 in III). In periode Hissar I zijn de doden in de z.g. Hockerpositie begraven, op de rechterzijde met de schedel in het nw of zw. Later wordt deze wijze van begraven verlaten en worden de doden bijgezet zonder een voorkeur voor een bepaalde richting. Opvallend is het kleine aantal vrouwegraven. Naast de vele gouden en zilveren sieraden die in de graven worden aangetroffen - vooral in III - moeten de kralen genoemd worden, die in alle perioden in groten getale de lichamen van de overledenen sierden. Hierbij worden vaak kostbare materialen toegepast, zoals goud, zilver, lapis lazuli, kristal, turkoois en geëtst kornalijn - dit wijst op betrekkingen met de Indus-vallei-cultuur, die ook omstreeks 1800 vC tot een einde kwam.
Lit. E. F. Schmidt (Mus. Journal Univ. Pennsylvania 23, 1933, 325w). Id., Excavations at Tepe Hissar Damghan (1935). [Brandt]
