Amyclae (Αμυκλαι), oude voor-griekse en griekse nederzetting op de rechteroever van de Eurotas, ca. 6 km ten zuiden van Sparta, dicht bij het huidige Tsaousi.
De Ilias (2, 584) noemt Amyclae als behorende tot het gezagsgebied van Menelaüs. Volgens de overlevering was Amyclae een van de achaeïsche vestingen die het langst tegen de aanvallen van de naar het zuiden oprukkende Doriërs stand hielden. Na haar late verovering (ca. 800 vC) werden de bewoners in Sparta opgenomen met gelijke rechten als de Spartaanse burgers.De voor-griekse bevolking vereerde in Amyclae de heros(?) → Hyacinthus, wiens graf zich op een heuvel bij Amyclae bevonden zou hebben en tot wiens eer ook de latere griekse bevolking nog de hyacinthia vierde. Na de dorische invasie werd deze cultus echter grotendeels verdrongen door de eredienst van Apollo onder de titel Καρνειος, Αμυκλαιος of Υακινθιος. In het Αμυκλαιον rees een primitief Apollo-beeld van meer dan 13 m hoogte op uit het midden van een monumentaal, rijk versierd bouwwerk, de z.g. troon van Apollo, dat ca. 530 vC door Bathycles van Magnesia in gemengd dorisch-ionische stijl gebouwd was. Resten van deze ’troon’ zijn aan het licht gekomen bij de opgravingen van 1890, 1904 (Furtwängler) en 1925. Volgens sommigen bevond zich in Amyclae ook het graf van Agamemnon en Cassandra; Helena en Clytaemnestra zouden er geboren zijn.
Ten zuiden van Amyclae liggen de koepelgraven van Vaphio uit ca. 1500 vC, die voor de begraafplaatsen van de achaeïsche vorsten van Amyclae worden gehouden; de gevonden schatten, waaronder de beide beroemde gouden bekers van Vaphio, zijn thans in het Nationaal Museum van Athene.
Lit. Pausanias, Periegesis 3, 18. - E. Fiechter, Amyclae, Der Thron des Apollo (Jahrb. des Deutschen Archäologischen Instituts 33, 1918, 108-245). E. Buschor/W. von Massow, Von Amyklaion (Mitt. des Deutschen Archäologischen Instituts, Athenische Abt. 52, 1927). H. Waterhouse, Prehistorie Laconia (Ann. of the British School at Athens 55, 1960, 67107; 56, 1961, 114-175). [Nuchelmans]
