Woordenboek der oudheid

Prof. dr. J. Nuchelmans - Dr. J.H. Brouwers (1976)

Gepubliceerd op 21-02-2025

AEGIS

betekenis & definitie

Aegis (αιγις), attribuut van Zeus, de godin Athene en, zelden, van Apollo.

Men neemt aan, dat de aegis oorspronkelijk werd opgevat als de donderwolk van de oppergod, maar later in de verbeelding de vorm van een geitevel aannam ten gevolge van een volksetymologische associatie van καταιγίς (windvlaag) met αιξ (geit). Er bestaat ongetwijfeld ook verband met het gebruik om dierenhuiden te dragen met magische bedoelingen. Volgens Homerus was de aegis door Hephaestus vervaardigd als een soort schild voor Zeus (αιγίοχος Ζευς, de aegis-dragende Zeus), die het aan zijn lievelingsdochter Athene schonk om vijanden te verjagen en vrienden te beschermen.In de archaïsche kunst wordt de aegis afgebeeld als een borst- en schouderpantser (bv. bij de zittende Athene, uit de 6e eeuw vC, in het Acropolis-Museum, en bij de Athene uit het westelijke gevelveld van de zg. Aphaea-tempel op Aegina te München), later wordt zij steeds meer gereduceerd tot een schoudermanteltje of kraag (bv. bij de Athene Parthenos van Phidias en bij de Athene van Velletri, in het Louvre). De aegis is meestal omzoomd met kwasten of slangen en bedekt met schubben, in het midden is dikwijls de → Gorgo-kop aangebracht, die het schrikwekkende karakter accentueert. Aan de aegis zijn de beelden van Athene te herkennen. Afbeeldingen van Zeus met de aegis zijn uiterst zeldzaam. Ook afbeeldingen van hellenistische vorsten en romeinse keizers vertonen soms de aegis als symbool van hun macht van goddelijke oorsprong.

Lit. G. A. Mansuelli (EAA 3, 237v). - N. Prins, De oorspronkelijke betekenis van de aegis (Diss. Utrecht 1931). M. P. Nilsson, Geschichte der griechischen Religion 12 (München 1955) 409-410. [Nuchelmans]

< >