De Zeemanspot was een verzetsorganisatie die gedurende de bezetting van Nederland in de Tweede Wereldoorlog financiële steun verleende aan de families van buitengaats verkerende Nederlandse zeelieden. De eerste groep van Nederlanders die onder druk werden gezet door de bezetter waren de families van de zeevarenden die weigerden terug te keren naar de bezette gebieden om zich onder Duitse controle te plaatsen. Naar schatting bleven de meeste van de 18.000 zeelieden na 1940 weg uit Nederland.
Na eerste dreigementen werden de rederijen in oktober 1941 geboden om het betalen van gages op zogenaamde week- en maandbrieven te stoppen. Als gevolg zouden de achtergebleven gezinnen alleen aanspraak kunnen maken op een minimale steun volgens de normen van Maatschappelijk Hulpbetoon. Op verschillende plekken ontstonden spontane hulpcomités voor de betroffen families.
Een vroeg voorbeeld is het Tromp Fonds, opgericht door de oud marineofficier Iman Jacob van den Bosch, werkzaam bij Philips, die in December 1940 in Eindhoven al was begonnen met het ondersteunen van de families van militair personeel, vissers en zeevarenden die na de meidagen van 1940 naar Engeland waren vertrokken. Vanwege het doel om speciaal bij de verjaardagen van de betrokkenen actief te zijn, werd die ook wel de 'verjaardagspot' genoemd. Na de directe maatregelen van de Duitse bezetter tegen de families van zeevarenden werd toen de Zeemanspot opgericht onder leiding van Abraham Filippo, gezagvoerder bij de Holland-Amerika Lijn (HAL), woonachtig in Rotterdam.
Alhoewel minister Steenberghe via Radio Oranje op 17 april 1941 had toegezegd dat de Nederlandse regering garant zou staan voor leningen ten behoeve van financiële steun aan de families van zeevarenden, leek het moeilijk een praktische implementatie te vinden en dus werd het systeem van de Zeemanspot aanvankelijk gebaseerd op donaties.
In januari 1942 vroeg Filippo aan de bankier Walraven van Hall (met de schuilnamen Van Meerveldt of Van Tuyl) om een Zeelieden Fonds op te zetten in Amsterdam. Van Hall bedacht dat men van de garantie van Londen gebruik kon maken als men een administratie bij kon houden van de verstrekte leningen.
Deze administratie werd gevoerd door het daartoe opgerichte Disconto Instituut Zeelieden (DIZ) en was gebaseerd op waardeloze waardepapieren zoals verlopen aandelen of zilverbonnen. Walraven van Hall richtte zich voornamelijk op de contacten tussen de Zeemanspot en de illegaliteit terwijl zijn broer Gijs van Hall zorg droeg voor de administratie.
