of vergeldende maatregelen zijn maatregelen, die door een staat worden genomen om de belangen te treffen van een andere staat, of van de onderdanen van die staat, die zich heeft schuldig gemaakt aan ongeoorloofde handelingen, strijdig met de rechten of belangen van de eerste staat of met het volkenrecht in het algemeen. Op zichzelf beschouwd onrechtmatig, vinden zij haar rechtvaardigingsgrond in het verweer tegen de onrechtmatige daad van de tegenpartij.
In de vorm van eigenrichting zijn zij een middel tot rechtshandhaving. De uiterste vorm van represaille is oorlog.Als represailles gelden het in beslag nemen van goederen en vorderingen, het afbreken van het handels-, van het post- en telegraafverkeer, de weigering zich aan verdragen te houden, het opzeggen van verdragen, embargo* en blokkade*, het uitwijzen van vreemdelingen, het gevangennemen van personen enz. In de oorlog vindt het toepassen van represailles veelvuldig plaats als verweer tegen schending of vermeende schending van regels van oorlogsrecht.
Terwijl thans alleen van staatswege uitgeoefende represailles geoorloofd zijn, waren vroeger, tot in de 18de eeuw toe, ook particuliere personen, die meenden, dat zij door vreemdelingen in hun rechten waren aangetast, onder zekere voorwaarden somtijds gerechtigd, zichzelf alleen en onmiddellijk op de misdadigers of hun landgenoten te wreken. Zij kregen daartoe zgn. lettres de marque van hun regering, waardoor zij gerechtigd waren kaapvaart*, ook in tijd van vrede, op de schepen van de nationaliteit van de rechtsschenner uit te oefenen.
Represailles moeten niet worden verward met retorsie*-maatregelen, die ook vergelding beogen, doch niet van onrechtmatige daden, maar van daden, die, hoewel rechtmatig, de staat of diens onderdanen benadelen.
MR L. v. LEDEBOER
Lit.: R. de Mas Latrie, Du droit de marque ou droit de représailles au Moyen-Age (Paris 1875); E. Schumann, Die Repressalie (Rostock 1927); Y. de la Brière, Evolution de la doctrine et de la pratique en matière de représailles (Recueil des Cours de l’Académie de droit international de La Haye, dl 22; Paris 1929); A. Müller, Wandlungen im Repressalienrecht (Gottingen 1933); A. Haumant, Les représailles (Paris 1934); B. R. Canneman, Represailles (Rotterdam 1936); E.
S. Colbert, Retaliation in International Law (New York 1948); J. P. A. François, Handb. v. h. volkenrecht (dl II, Zwolle 1950); H. A.
Schütze, Die Repressalie u. bes. Berücks. d. Kriegsverbrecherprozesse (Bonn 1950).
