Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 06-08-2022

Laurence sterne

betekenis & definitie

Engels schrijver (Clonmel 24 Nov. 1713 - Londen 18 Mrt 1768), bekend als humorist en schepper van een nieuwe vorm van gevoeligheid (sentimentality) die van hem een voorloper der Romantische beweging maakt. Sterne was Anglicaans predikant te Sutton, uiterst vrijzinnig zoals in zijn tijd de mode was, maar niet ongelovig.

Hij werd beroemd door zijn merkwaardige roman Life and Opinions of Tristram Shandy, Gentleman (9 dln, 1760-1767). Tristram Shandy komt alleen voor als besproken object in de roman. De stijl is iets volkomen nieuws in de Engelse literatuur: onregelmatig en soms bijna niet correct, en toch steeds harmonisch en vlot. Hoofdkenmerk van Sterne’s werk is het feit dat geestigheid en humor, gewoonlijk elkaar wederkerig uitsluitende elementen, er naast en door elkaar worden aangetroffen. Sterne’s andere befaamde werk is het reisverhaal A Sentimental Journey through France and Italy (1768), dat slechts gedeeltelijk kon verschijnen. Hierin treffen wij de Sterniaanse „sentimentaliteit” aan, een welbehaaglijk maar toch nooit wee aandringen op de aandoenlijke aspecten van het leven, en eigenlijk een reactie tegen de ongevoeligheid die het geestesleven van de eerste helft der 18de eeuw kenmerkt. Sterne stond diep onder de invloed van Cervantes. Zelf heeft hij velen beïnvloed, o.a. de Nederlander Jacob Geel die in 1839 een vertaling van de Sentimental Journey publiceerde, en de hedendaagse schrijfster Virginia Woolf.PROF. DR G. J. RENIER

Bibl.: Sermons of Mr Yorick (1760); Sermons (1767, 1769); Collected Works (7 dln, Oxford xg26-’27); Letters of L. S., ed. L. P. Curtis (Oxford 1934).

Lit.: P. Fitzgerald, Life ofL. S. (2 dln, 1864); Wilbur Cross, Life and Times of L. S. (2 dln, Yale Univ. Press 1925): G. Saintsbury, Prefaces and Essays (1933); H. W. Thayer, L. S. in Germany (New York 1905); W. L. Cross, Life and Times of L. S. (1909); 3 ed. 1929); L. Melville, Life and Letters ofL. S., 2 dln (1911); J. C. Hayes, L. S. and Jean Paul (New York 1942).

< >