is de naam voor een kunstrichting op het gebied van de literatuur en van de schilderkunst.
LITERATUUR
Deze school bloeide in de 15de en de 16de eeuw en betekent voor die tijd het hoogtepunt der Griekse literatuur. Zij ontwikkelde zich op het ogenblik, dat de Venetiaanse heerschappij zich op Kreta consolideerde en stond onder de invloed van de Italiaanse letterkunde, die op haar beurt weer die van de Byzantijnse literatuur had ondergaan. Deze school gebruikte niet meer het klassieke Grieks, maar de volkstaal; tevens wendde zij in de poëzie het rijm aan en betekent daardoor een zeer scherpe breuk met het verleden. In deze nieuwe vormen werden een lang epos, verschillende drama’s, mysteriespelen, blijspelen en idyllen geschreven.
De voornaamste werken van deze periode zijn: het lange epos Erotckritos, zo genoemd naar de naam van de held, die betekent: de door de liefde gemartelde man. In dit lange rijmepos zijn de invloeden der Venetiaanse zeden duidelijk zichtbaar. Men heeft kunnen vaststellen dat de dichter, die zich aan het eind van het epos bekendmaakt als Vitzentzos Komaros, de Provençaalse roman Paris et Vienne in origineel of in vertaling heeft moeten kennen (gedr. Antwerpen 1478). Naast vreemde invlced onderscheidt men duidelijk de Grieks mentaliteit en het streven der Kretenzers. Dit epos dat soms volkspoëzie schijnt te weerspiegelen, heeft op zijn beurt geleerde en volkspoëzie beïnvloed. In het begin van de 19de eeuw heeft de dichter D. Solomos het bestudeerd om de Griekse dichtkunst nieuw leven in te blazen en heden ten dage kennen mensen uit het volk er nog hele stukken van van buiten. Het schoonste treurspel is Erophili van G. Hortatzis. Ook hier is de Italiaanse invloed zichtbaar, maar het stuk munt uit door fraaie lyrische episoden. Het mooiste mysteriespel is Het offer van Abraham, terwijl onder de idyllen vermeld dient te worden De schone herderin.
SCHILDERKUNST
In menige kerk op Kreta bevinden zich interessante fresco’s, maar deze zijn over het geheel nog niet voldoende bestudeerd. De kunst, zoals die zich heeft gevormd na de val van Constantinopel (1453), is goed bekend, vooral wat betreft de ikonen. Deze kunst heeft gebloeid zowel op Kreta als te Venetië, waar een grote Kretenzische kolonie was. Zij volgt de Byzantijnse traditie, maar vertoont daarnaast ook Westerse invloeden. Zij werd in het bijzonder op de Berg Athos zeer gewaardeerd en daar vinden wij nog ganse kerken, die door Kretenzische kunstenaars in de 16de en 17de eeuw zijn versierd. Het belangrijkste kenmerk is het contrast tussen lichtpartijen en schaduwen, dat verkregen wordt door uiterst fijne witte lijntjes. De voornaamste kunstenaars dezer school zijn bij name bekend: Damaskinos, Tzanes, Poulakis, Palaiokapas, Theophanes. De beroemde Theotokopoulos, in het Westen bekend onder de naam El Greco, Kretenzer van geboorte, was ook aanvankelijk in de traditie van deze school opgegroeid
PROF. DR A. S. ANTONIADIS
Lit.: Behalve de Griekse 1.: Joh. Meursius, Creta, Cyprus, Rhodus (Amsterdam 1675); Pitton de Tournefort, Relation d’un voyage du Levant (Amsterdam 1718); O. Dapper, Naukeurige beschrijving van gantsch Syrië en Palestijn (1677); G. Streit, La question crétcise (Paris 1897, 1900, 1903); D. G. Hesseling, Uit Byzantium en Hellas (Haarlem 1911).
