van Frankrijk, koningin van Engeland (Parijs 25 Nov. 1609 - Colombes 10 Sept. 1666), derde dochter van Hendrik IV en Maria de Medici, trad 11 Mei 1625 in het huwelijk met koning Karel I* van Engeland. In den beginne gevoelde zij zich ongelukkig, aangezien Karel zijn bij het huwelijk gegeven belofte van verdraagzaamheid jegens de Katholieken niet nakwam.
Na Buckingham’s dood (1628) kreeg zij grote invloed op de koning en bracht hem tot een andere houding jegens haar geloofsgenoten. In de burgeroorlog steunde zij haar gemaal en vluchtte in 1644 naar Frankrijk. Na de terechtstelling van Karel I (1649) begaf zij zich in een klooster te Chaillot, maar moest het wegens de onlusten der Fronde verlaten, waarna zij zich te Parijs vestigde. Toen haar oudste zoon in 1660 als Karel II de Engelse troon beklom, keerde zij naar Engeland terug.De te Exeter geboren dochter, Henrietta Anna (16 Juni 1644 - St Cloud 30 Juni 1670), huwde in 1661 met Philips van Orleans, broeder van Lodewijk XIV. Zij bemiddelde het Verdrag van Dover (1 Juni 1670) tussen haar zwager en haar broeder Karel II tegen de Nederlandse Republiek. Haar in 1631 geboren dochter Mary werd Mei 1641 de gemalin van Willem, zoon van Frederik Hendrik, de latere Willem II.
Lit.: De Bâillon, Henriette-Marie de France (Paris 1877); Taylor, Life of Queen H. M. (1905) ; J. Mackay, Little Madam, a biography of H. M. (1939); P. Geyl, Oranje en Stuart (1939).
