Frans generaal en politicus (Rennes 29 Apr. 1837 -Elsene 30 Sept. 1891), onderscheidde zich bij de Italiaanse (1859) en Chinese veldtochten (1861-1864) en in de Frans-Duitse oorlog (1870-1871). Hij nam deel aan de onderwerping der Communards en werd in 1884 commandant over de Franse bezettingstroepen in Tunis.
In al die functies had hij zich door persoonlijk optreden en door zorg voor zijn minderen in hoge mate populair weten te maken bij zijn officieren en soldaten. Toen hij in Jan. 1886 minister van Oorlog geworden was in het kabinet-Freycinet, in welke betrekking hij gehandhaafd werd in het ministerie-Goblet, werd hij spoedig het middelpunt van de nationalistische revanche-partij. Allen, die ontevreden waren met de bourgeois-republiek, van Bonapartisten tot socialisten, schaarden zich, voor zover zij antiDuits waren, om Boulanger. Het vredeseffectiefen de garnizoenen aan de oostgrens werden versterkt. „Le brave général Boulanger” was ,,le général de la revanche”. Grensincidenten brachten de oorlog nabij. Erger werd de binnenlandse crisis, toen het ministerie-Rouvier Boulanger niet meer opnam en hem uit Parijs verwijderde door hem met het bevel over het 13de legercorps te Clermont-Ferrand te belasten.
Het volgende ministerie-Tirard gaf hem zijn ontslag, toen hij zich weer in Parijs vertoonde. Nu vormde hij een „revisionistische” partij, die grondwetsherziening verlangde: een verantwoordelijk presidentschap en één Kamer, die alleen het recht zou hebben wetsontwerpen aan te nemen of te verwerpen, zonder er over te discussiëren. In drie districten werd hij bij tussentijdse verkiezingen met overweldigende meerderheid tot volksvertegenwoordiger gekozen (1888). De regering (een ministerieFloquet) antwoordde met voor stellen tot kiesrecht-hervorming: de verkiezingen met lijsten, waardoor het mogelijk was, dat monarchisten en radicalen éénzelfde lijst indienden, zouden worden afgeschaft en tevens zou worden verboden, dat men zich in meer dan één kiesdistrict candidaat stelde. Men vreesde dat op de gangbare manier een soort plebisciet ten bate van Boulanger gehouden zou kunnen worden. Nu stelde Boulanger zich candidaat te Parijs en werd weer gekozen (27 Jan. 1889).
Op de avond van die dag trachtten Déroulède en andere leiders van de Boulangistische partij hem tot een staatsgreep te krijgen, maar Boulanger aarzelde. Nu verliep de beweging. De regering wist de nieuwe kieswet aangenomen te krijgen. Bij de algemene verkiezingen behaalden de republikeinen een overwinning. Er kwam aan het licht, dat Boulanger voor zijn partij geld getoucheerd had van het Huis Orleans. De regering spande een proces tegen hem wegens samenzwering tegen de veiligheid van de staat.
Hij vluchtte naar Brussel, waar hij op het graf van zijn geliefde, mme De Bonnemain, een eind aan zijn leven maakte. Het onder zijn naam verschenen en door hem geïnfluenceerde werk L’invasion allemande (3 dln, 1888-1890) wordt toegeschreven aan H. Barthélemy.Lit.: Verly, Le général B. et la conspiration monarchique 0893); Branthóme, Le brave général B. (1930); B. Weil, Glück und Elend des Generals B. (Berlin 1931); A. Dansette, Le Boulangisme (1947).
