Frans wijsgeer der Verlichting (Grenoble 30 Sept. 1715 - Beaugency 3 Aug. 1780), is een der bekendste sensualisten: aanhangers van de leer, dat alle kennis uit de zintuiglijke gewaarwording (sensation) stamt. Had de wijsgeer Locke nog naast de uitwendige waarneming of gewaarwording een inwendige waarneming (reflexion) aangenomen, Condillac gaat verder en tracht alle kennis uit de gewaarwordingen af te leiden: het oordeel bijv. is het gelijktijdig optreden van twee gewaarwordingen, die elkaar óf verdragen óf uitsluiten.
Ook de liefde is niets dan een herinnering aan vroegere lustervaringen. Kortom alle psychische processen zijn óf vervormde gewaarwordingen, óf graden, ofwel combinaties van deze.Condillac was oorspronkelijk opgeleid voor de geestelijke stand, maar wijdde zich van 1740 af aan zijn studies. In 1758 werd hij belast met de opvoeding van de hertog-troonopvolger van Parma, voor wie hij zijn Cours d’études schreef. Hij bleef te Parma tot 1767. In 1768 werd hij lid van de Franse academie.
j. j. POORTMAN
Bibl.: Essai sur l’origine des connaissances humaines (2 dln, 1746-’54) Î Traité des systèmes (1749) ; Recherches sur l’origine des idées que nous avons de la beauté (1749); Traité des sensations (1754) , Traité des animaux (1755) ; Cours d’études (13 dln, 17691773) , Œuvres complètes (o.a. 1798) ; Œuvres Philosophiques, éd. p. G. le Roy (Paris 1947).
Lit.: L. Dewaule, G. et la psychologie anglaise contemporaine (1892); A. Lebeau, C. économiste (1903); G. Baguenault de Puchesse, G., sa vie, sa philosophie, son influence (1910); J.
Didier, G. (1911); R. Lenoir, C. (1924) ; G. Le Roy, La psychologie de G. (1937); J. Schlesinger, Die Sozialphilosophie C.’s in Revue d. 1.
Théorie du Droit dl IX; P. Meyer, G., diss. Zürich (1944).
