Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 28-12-2022

COUP DE MAIN

betekenis & definitie

noemt men de verrassende oorlogshandeling, die ten doel heeft het zich snel en zo mogelijk onder gehele vermijding van gevecht, in het bezit van een vijandelijk object stellen. Dergelijke ondernemingen beloven veel succes aan een leger, dat over een mobiele strijdmacht in vredestijd beschikt, dan wel zeer vroeg gemobiliseerd is en daardoor, met een voorsprong in tijd op zijn tegenstander, zich meester kan maken van nog niet, of onvolledig bezette stellingen of stelling-gedeelten.

Het is vooral voor het afslaan van coups de main noodzakelijk deze objecten van veiligheidsbezettingen, veelal bestaande uit troepen van oudere lichtingen, te voorzien.In de periode voorafgaande aan Wereldoorlog II groeide het tactisch begrip, dat aan de coup de main ten grondslag ligt uit tot een systeem, om gebruik makende van in vredestijd onder de wapenen zijnde gemechaniseerde en gemotoriseerde strijdkrachten, de tegenstander te verlammen, vóórdat deze in staat zou zijn de mobilisatie of concentratie van zijn strijdkrachten te voltooien. Deze leer van de „strategische overvallingen”, welke o.m. in 1939 bij de aanval op Noorwegen en Polen werd toegepast, dwong degene, die in het politiek en dus vermoedelijk strategisch defensief verkeerde, uitgebreide veiligheidsmaatregelen in vredestijd te nemen. Een voorbeeld hiervan vormden de grensverdedigingsmaatregelen welke door Nederland in de jaren 1938-1940 werden getroffen.

De uitvoering van een coup de main werd veelal toevertrouwd aan lichte troepen, tegenwoordig aan luchtlandingseenheden of pantsertroepen. De Duitsers ondernamen een coup de main tegen Luik in 1914 met cavalerie, die van de noordzijde de stad binnenreed nog voor het korps van Emmich ter plaatse was; die al te brutale poging is echter smadelijk mislukt. In 1940 veroverden zij het fort Eben-Emael (gelegen aan het Albertkanaal ter hoogte van Maastricht) met behulp van luchtlandingstroepen, die in zweefvliegtuigen op de zwak verdedigde bovenzijde van het fort landden en speciale pioniereenheden, die in de nacht geruisloos het Albert-kanaal overstaken na de Nederlandse grensverdediging O. van Maastricht te hebben overvallen.

Als coup de main worden ook wel aangeduid de met zorg voorbereide overvallen op kleine schaal in de loopgravenoorlog, die ten doel hadden: het maken van gevangenen, verbetering ter plaatse van het frontbeloop maar vooral het levendig houden van de offensieve geest bij de eigen troepen. Deze acties duidt men ook wel aan met „kleine aanvallende ondernemingen”. De uit Wereld-

oorlog II bekende „Commando raids”, d.w.z. verrassende aanvallen op door de Duitsers bezette kusten, met het doel krijgsgevangenen te maken, belangrijke gegevens te verkrijgen betreffende verdedigingsmaatregelen of nieuwe wapenen, zijn in wezen ook „coups de main”.

< >