Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 23-01-2023

Christian EHRENFELS

betekenis & definitie

Freiherr von, Oostenrijks psycholoog (Rodaun 20 Juni 1859 Richtenau, bij Krems, 8 Sept. 1932), was sinds 1896 hoogleraar aan de Universiteit te Praag. Leerling van Brentano en voorloper van de aanhangers der „Gestalt-Psychologie”, was hij de eerste, die er op wees, dat er vormen, „Gestalten” bestaan, die in de gewaarwordingen hun grondslag vinden en zelf weer de basis kunnen vormen voor hogere „Gestalten”.

De „Gestalt” is de totaalkwaliteit van een bewustzijnsinhoud, die deze naast en boven de samenstellende bestanddelen uit bezit. Hij heeft het bestaan van „Gestalten” aangetoond aan de hand van de transponeerbaarheid van melodieën. Een melodisch motief is als geheel aan ons bewustzijn gegeven, toch zijn de afzonderlijke tonen er duidelijk na elkaar. Ten onrechte meende von Ehrenfels dan ook, dat slechts één moment als waarneming in de praesenstijd, d.i. de tijd, waarin een psychisch gebeuren verloopt, is gegeven, terwijl de overige momenten slechts herinneringsbeelden zouden zijn.Bibi.: Über Gestaltqualitäten, in Vierteljahrschr. f. wissenschaftl. Phil. XIV (1890); System der Werttheorie (2 dln 1897-’98); Sexualethik (1907); Kosmogonie (1916); Das Primzahlengesetz (1922, hierin werd Über Gestaltqualitäten weer opgenomen).

Lit.: Inauguration d. Rektors d. Prager Univ. 1931-’34.

< >