Brandenburg an der Havel, het oude Brennaburg der Wenden, waaraan de mark Brandenburg haar naam ontleent, is een stad in het Pruisische district Potsdam, aan de spoorweg Berlijn-Maagdenburg en aan de Havel, die de oude stad met haar vele historische gebouwen (op de rechter-) van de nieuwe stad (op de linkeroever) scheidt. Zij heeft verscheiden oude kerken (waaronder de bakstenen Gothische Katharina kerk van 1401), Wredow’s teken- en modelleerschool, twee oude stadhuizen en een stadhuis der nieuwe stad.
Het aantal inwoners bedraagt (1939) 83.726, waarvan ongeveer 5 pct R.K. De industrie is belangrijk en omvat o.m. een kamgarenspinnerij, een mandenindustrie, lakenfabrieken, ijzergieterij, jutespinnerij, drukkerij voor kunstwerken, fabrieken voor rijwielen en automobielen („Brennabor”), zeemleder en touw, steenbakkerij, olie- en korenmolens, tuinbouw en scheepvaart. In de onmiddellijke nabijheid van Brandenburg ligt, op een eiland in de Havel, Dom-Brandenburg, een afzonderlijke gemeente in de kreits West-Havelland, met 820 inw., een ridderacademie (sedert 1856 hersteld in het vroegere Premonstratenserklooster), een domkapittel en een domkerk uit de 14de eeuw.Brandenburg werd in 928 door keizer Hendrik I op de Hevelers veroverd, maar bleef tot in de 12de eeuw een twistappel tussen de Duitsers en de Slaven, zodat het reeds door Otto I in 949 hier gestichte bisdom eerst onder Albrecht de Beer betekenis verkreeg. Uit het dorp Parduin ontstond de latere oude stad en uit het Duitse dorp de nieuwe stad, die eerst in 1715 tot één gemeente verenigd werden. In Nov. en Dec. 1848 vergaderde hier de Pruisische Nationale Vergadering tot aan haar ontbinding.
