De vestiging der Bourbons in Italië is het werk geweest van Elisabeth Farnese. Nicht van de hertogen van Parma, Frans (1694-1727) en Anton (1727-1731), sedert 1714 tweede echtgenote van koning Philips V van Spanje, poogde deze energieke vrouw voor haar kinderen uit haar huwelijk met Philips V — en dus uitgesloten van de Spaanse erfenis — vorstendommen in Italië te verwerven.
In 1731 volgde haar oudste zoon Karel zijn kinderloze oom Anton op in de hertogdommen Parma en Piacenza. Dit was haar echter niet genoeg. De Poolse successieoorlog was juist uitgebroken: in 1732 wist Elisabeth haar echtgenoot tot een overeenkomst met Lodewijk XV te bewegen waarbij deze, in ruil voor de Spaanse militaire steun, o.a. de rechten van Karel erkende op Parma, Piacenza en Toscane (door de laatste hertog uit het huis Medici aan Karel beloofd) en op zich nam aan de tweede zoon, Philips, Napels en Sicilië te bezorgen. Bij het verdrag van Wenen dat in 1738 officieel de Poolse successie-oorlog beëindigde (de wapenstilstand was reeds in 1736 gesloten), zou weliswaar Karel — en niet Philips — het koninkrijk Napels en Sicilië verwerven, doch daarentegen moest de erfenis der Farneses (Parma en Piacenza) en der Medici (Toscane) aan keizer Karel VI en Frans van Lotharingen worden afgestaan. Bij het verdrag van Aken (1748 - einde van de Oostenrijkse successieoorlog) keerden Parma en Piacenza evenwel aan de Bourbons terug, en wel aan de tweede zoon van Elisabeth, Philips. Karel werd in 1759, bij de dood van zijn halfbroeder Ferdinand VI, koning van Spanje, en liet bij deze gelegenheid het koninkrijk Napels en Sicilië over aan zijn derde zoon Ferdinand IV.
De afstammelingen van deze vorst hebben aldaar geregeerd tot in 1860 Frans II door Garibaldi werd verdreven en het koninkrijk der Beide Siciliën ingelijfd bij het koninkrijk Italië. Enkel in het Napoleontische tijdperk was Napels (en niet Sicilië) een tijdlang aan de Bourbons ontsnapt (Jan.-Juni 1799: Parthenopeïsche Republiek; 1806-1815: geregeerd door Jozef Bonaparte en Murat).Wat de hertogen van Parma-Piacenza, afstammelingen van hertog Philips, betreft, in 1801 schonk Napoleon het koninkrijk Etrurië (gewezen hertogdom Toscane) aan Lodewijk, zoon van de regerende hertog Ferdinand (1765-1802). In 1802 werd Lodewijk, bij de dood van zijn vader, tevens hertog van Parma-Piacenza. Doch in 1807, misnoegd over de handelingen van de koningin-weduwe van de inmiddels overleden Lodewijk, zou Napoleon èn Etrurië èn Parma-Piacenza bij het Franse rijk inlijven. In 1815 kregen de Bourbons deze gebieden niet terug, doch moesten zich tevredenstellen met het kleine hertogdom Lucca en met de belofte dat Parma-Piacenza — toegewezen aan Maria-Louise, de gemalin van Napoleon — na haar dood aan de Bourbons zou terugkeren. Wat dan ook in 1847 geschiedde. Doch reeds 13 jaar later, in 1860, werd hertog Robert genoodzaakt het bewind neer te leggen, en werden Parma-Piacenza-Lucca opgenomen in het koninkrijk Italië.
DR L. VOET
