koning van Navarre (22 Apr. 1518 - Les Andelys 17 Nov. 1562), was de oudste zoon van hertog Karei van Vendôme. In 1548 huwde hij met Jeanne d’Albret, dochter en erfgename van Hendrik II van Navarre.
Na de dood van zijn schoonvader werd hij koning van Neder-Navarre en gouverneur van Guyenne (1555). Gedurende de oorlog tussen Hendrik II van Frankrijk en Philips II van Spanje poogde hij tevergeefs Opper-Navarre te heroveren, dat in 1512 door Ferdinand den Katholieke in bezit was genomen. Door zijn gemalin, die ijverig Protestant was, gedreven, sloot hij zich min of meer aan bij de Hugenoten, maar zelf bleef hij R.K.-gezind en handelde meer uit politieke overwegingen: hij hoopte invloed te krijgen op het bestuur van Frankrijk. Met Condé nam hij deel aan de samenzwering van Amboise (16 Mrt 1560) tegen de overmacht der Guises, werd gevangengenomen, maar weer vrijgelaten wegens zijn hoge positie. Catharina de Medici, die na de dood van koning Frans II (5 Dec. 1560) de regering waarnam, trachtte hem voor zich te winnen, om aldus de Bourbons tegen de Guises uit te spelen. Hij werd in 1561 door de Staten-Generaal aangewezen als luitenant-generaal van het koninkrijk, maar feitelijk bleef toch Catharina regeren.
Hierover teleurgesteld en gepaaid door Philips II, die hem Opper-Navarre beloofde, werd hij gewonnen voor de R.K. partij, en sloot zich aan bij de Guises. In de nu volgende strijd tegen de Hugenoten sneuvelde hij bij het beleg van Rouaan. Zijn zoon is koning Hendrik IV.DR J. S. BARTSTRA
Lit.: A. de Ruble, Antoine de Bourbon et Jeanne d’Albret (4 dln, 1884-1886); Lettres d’Antoine de Bourbon et de Jeanne d’Albret (ed. de Rochambeau 1877); L. Romier, Catholiques et Huguenots à la cour de Charles IX (Paris 1924).
