Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 17-10-2024

ANASTATISCHE DRUK

betekenis & definitie

is een procédé, door Rudolf Appel (van Huffel noemt P. den Weyer te Utrecht als uitvinder, anderen noemen een Van de Weijer) omstreeks 1870 uitgevonden, om van allerlei oude drukken, als kaarten, tekeningen, kopergravures enz., na opfrissing van de verf of de inkt, door overdruk op lithografische stenen of zinkplaten, nieuwe afdrukken op papier te verkrijgen. Het is dus eigenlijk een herdruk, doch op steen.

Om de oude kleurstof weer week te maken, legt men de oude druk ongeveer een half uur lang in een oplossing van soda, salmiak en oxaalzuur zout en bestrijkt het papier vervolgens in nog vochtige toestand met terpentijnolie. Na een uur kan men dan van de oude druk een overdruk op steen of zink verkrijgen, die krachtig genoeg is, om zwak geëtst te worden. Daarbij kan men de overdruk met drukinkt inwrijven, opnieuw sterker etsen en vervolgens afdrukken. Indien de druk zeer oud is, kan men hem met een verse kleurstof impregneren, door hem eerst in een waterige kali-oplossing en vervolgens in een van wijnsteenzuur te leggen; wordt daarna een kleurstof voorzichtig door middel van een wals er op gebracht, dan nemen alleen de bedrukte gedeelten de kleurstof op.Om het misbruik te voorkomen, dat er vooral in Engeland van gemaakt werd, waar men valse bankbiljetten op die wijze vervaardigde, vond Appel het antianastatisch papier uit, bekend onder de naam patentpapier van Glyne en Appel. Dit papier leent zich niet tot boven beschreven drukmethode. De papierbrij wordt gekleurd met een onoplosbaar zout van koperfosfaat (sulfaat van koper en fosfaat van soda) en vermengd met een olie-achtige zeep. Dit papier wordt op deze wijze bedekt met een vliesje, hetwelk wegens zijn kopergehalte geen onmiddellijke verbinding van het papier met de zinkplaat veroorlooft, terwijl het tevens zo sterk aan de plaat blijft kleven, dat het er niet ongeschonden van weggenomen kan worden.

Tegenwoordig maakt men van de anastatische druk bijna geen gebruik meer, daar men in de zgn. manuldruk, de fotolithografie en in gevallen, waarin de druk voldoende scherp is, de fotozincografie betere procédé’s tot zijn beschikking heeft.

< >