Shaftesbury. Onder dezen naam vermelden wij:
Anthony Ashley Cooper, eersten graaf van Shaftesbury, een Engelsch staatsman, geboren den 22sten Julij 1621 in het graafschap Dorset. Hij studeerde te Oxford en te Londen in de regten, werd in 1640 lid van het Parlement en erlangde hier door zijne welsprekendheid grooten invloed. Bij den aanvang van den Burgeroorlog voegde hij zich bij de Parlementspartij, kwam later in botsing met Cromwell, werd in 1659, na diens dood en na den val van Richard Cromwell, lid van den republikeinschen staatsraad en werkte met generaal Monk niet weinig mede tot de restauratie der Stuarts, Onder Karel II werd hij lord-luitenant van Dorset, in 1661 als lord Ashley lid van het Hoogerhuis en in 1672 graaf van Shaftesbury. Hij behoorde in 1669 tot het beruchte Cabal-ministérie, dat het absolutismus en het R. Katholicismus in Engeland wilde herstellen, en wist de draden der politiek in handen te krijgen. Daar de Koning meende, dat hij door Spanje was omgekocht, ontving hij in 1673 zijn ontslag en kwam aan het hoofd der oppositie in het Parlement. Nadat dit laatste voor den tijd van 13 maanden verdaagd was, bestreed hij met hevigheid dien stap des Konings als onwettig.
Hij werd deswege veroordeeld, voor de balie van het Hoogerhuis op zijne knieën verschooning te vragen, en toen hij zulks weigerde, wierp men hem in den Tower. Na het herkrijgen zijner vrijheid prikkelde hij den haat des volks tegen de R. Katholieke zamenspanning van 1678, bevorderde de uitsluiting van den R. Katholieken hertog van York van den Engelschen troon en deed het ministérie Danby vallen. Hoewel de Hofcamarilla geweldig op hem gebeten was, verkreeg hij in Maart 1679 het voorzitterschap in den staatsraad. Met verdubbelden ijver werkte hij nu aan bovengemelde uitsluiting, poogde den troon te bezorgen aan den hertog van Monmouth en beraamde in 1681 met Monmouth, Russell, Algernon Sidney enz. het bekende „Ryehouse-plot”. Hij vreesde intusschen voor de ontdekking en nam in 1682 de vlugt naar Amsterdam, waar hij den 2den Januarij 1683 overleed. Zijne „Memoirs, letters and speeches” zijn eerst in 1860 uitgegeven.
Anthony Ashley Cooper, derden graaf van Shaftesbury, een wijsgeerig schrijver en een kleinzoon van den voorgaande. Hij werd geboren te Londen den 26sten Februarij 1671, reisde in Frankrijk, Italië en de Nederlanden, wijdde zich aan de wetenschap, werd lid van het Parlement, nam in 1700 zitting in het Hoogerhuis, waar hij de politiek van koning Willem III ondersteunde, doch keerde weldra naar Nederland en in 1711 naar Italië terug, en overleed te Napels in Februarij 1713. Hij is de stichter van de Schotsche school der zedelijke wijsbegeerte, en zijne werken zijn in het licht verschenen onder den titel: „Characteristics of men, manners, opinions and times (1713, 3 dln; nieuwe druk 1839)”.
Anthony Ashley Cooper, zevenden graaf van Shaftebury, geboren den 28sten April 1801. Hij nam eerst zitting in het Lager en in 1826 in het Hooger Huis, ijverde zeer voor de verbetering van den toestand der arbeidende klasse en maakte zich bovenal verdienstelijk door de stichting van scholen voor havelooze kinderen (ragged schools).
