Scharnhorst (Gerhard Johann David von), een uitstekend Pruissisch generaal, geboren den lOdenNovember 1756 te Bordenau in Hannover, bezocht de militaire school en trad in 1776 als vaandrig in dienst. In 1780 werd hij luitenant der artillerie, kort daarop leeraar aan de naar zijn ontwerp ingerigte krijgsschool en in 1792 kapitein bij den staf. In 1793—1795 nam hij aan het hoofd eener kompagnie rijdende artillerie deel aan de veldtogten in Vlaanderen en Holland en onderscheidde zich bij de verdediging van Meenen. Na den oorlog van 1796 werd hij luitenant-kolonel, ging in 1801 in zijn rang over in Pruissische dienst en werd er vervolgens als luitenant-kwartiermeester-generaal bij den generalen staf geplaatst.
Van 1802 tot 1806 hield hij zich bezig met de instructie van officieren der infanterie en kavallerie en veranderde de daartoe door Frederik de Groote gestichte inrigting tot eene académie. In 1804 zag hij zich in den adelstand opgenomen en tot kolonel bevorderd en werd in 1806 als chef van den generalen staf bij den Hertog van Brunswijk geplaatst. Hoewel hij in den slag bij Auerstädt in de linker zijde gewond werd, trok hij met Blücher naar Lübeck terug. Tegelijk werd hij met laatstgenoemde gevangen genomen, maar eerlang uitgewisseld, waarna hij als kwartiermeester-generaal den slag van Eylau bijwoonde. In 1807 bevond hij zich aan het hoofd der commissie tot reorganisatie van het leger, bestuurde van 1807 tot 1810 het departement van Oorlog en werd daarna chef van den generalen staf. In die betrekking bragt hij eene doortastende reorganisatie van het leger tot stand; hij maakte de betrekking van officier toegankelijk voor ware verdienste, schafte de werving af en schiep door eene snelle oefening van recruten eene krachtige reserve. Ook veranderde hij het soldatenleger in een volksleger, en werkte door organisatie van de landweer niet weinig mede tot de bevrijding van Duitschland. Hij was een scherpzinnig denker, een man van een edel karakter en verbond een practisch genie met theoretische wetenschap.
Hoe bescheiden en eenvoudig ook in woorden en daden, wist hij het geheele leger met een nieuwen geest te bezielen. Toen de Russen in 1813 aan de grenzen van Silézië verschenen, bevorderde von Scharnhorst met ijver den opstand in Pruissen, bragt den 28sten Februarij te Kalisch het tractaat met Rusland tot stand, bewoog den Koning tot de instelling der Orde van het Ijzeren Kruis en vertrok bij het uitbarsten van den strijd als luitenant-generaal en chef van den generalen staf naar het leger in Silèzië. In den slag van Grosgörschen (2 Mei), werd hij gewond, en hij overleed aan de gevolgen daarvan te Praag op den 28sten Junij 1813. Zijn lijk werd later op het kerkhof der Invaliden bijgezet en zijne rustplaats versierd met een door Tieck vervaardigd gedenkteeken. Voorts werd zijn standbeeld, gewrocht door de meesterhand van Rauch, in 1822 geplaatst vóór de hoofdwacht te Berlijn. Van zijne geschriften vermelden wij: Handbuch für Officiere in den angewandten Theilen der Kriegswissenschaften (1787—1790, 3 dln; 2de druk 1817—1820)”, — en „Militärische Denkwürdigkeiten (1797—1805, 5 dln)”.
