Salamanca, eene Spaansche provincie, vormt het zuidelijke derdedeel van het koningrijk Leon en ligt tussehen de provinciën Zamora, Valladolid, Avila, Toledo, Cacéres en het koningrijk Portugal. Het land is er grootendeels vlak en alleen in het zuiden wegens de Siërra de Gata bergachtig, maar tevens ongemeen schoon. De aanzienlijkste rivieren zijn er de Douro (grensrivier naar de zijde van Portugal) en hare zijrivieren (de Tormes, de Yeltes en de Agueda). Men verbouwt er veel graan, erwten, wijn, kastanjes, eetbare eikels enz.
De veeteelt bloeit er, doch de fabrieksnijverheid bevindt er zich op lagen trap van ontwikkeling, terwijl er vooral in wol een levendige handel gedreven wordt. Deze provincie telt op 232,35 geogr. mijl bijna 281000 inwoners. — Hare evenzoo genoemde hoofdstad verheft zich amphitheaters-gewijs tusschen en op 3 lage heuvels in eene zeer vruchtbare vlakte aan de Tormes, waarover eene brug van 27 bogen is gelegd. Zij is met Valladolid door een spoorweg verbonden en bevat binnen hare hooge, met 10 torens gekroonde muren, vele aanzienlijke gebouwen, omstreeks 30 kerken en evenzoovele kloosters, van welke echter onderscheidene in een staat van verval verkeeren, alsmede onderscheidene hospitalen en armenhuizen. Het plein der Constitutie is een der schoonste van geheel Spanje. Van de merkwaardigste gebouwen vermelden wij: de moderne hoofdkerk, in spitsboogstijl, met 3 groote beuken en een hoogen toren, — de daarnaast gelegene oude hoofdkerk, — het seminario in Florentijnschen stijl, — het universiteitsgebouw in spitsboogstijl, — het Colegio del Rey in Griekschen tempelstijl,— het voormalig klooster der Dominicanen met 200 cellen en eene prachtige koepelkerk, — en het paleis der Alba’s. De vermaarde universiteit aldaar werd in 1239 door koning Alfonso IX van Leon gesticht en vereenigd met die, welke in 1209 in Palencia verrezen was. Zij is de rijkste hoogeschool van Spanje en werd in haren bloeitijd — in de 16de eeuw — door 6tot 8000 studenten bezocht, welk aantal thans tot 4- of 500 is gedaald.
Tot deze inrigting behooren: eene boekerij met talrijke Grieksche handschriften, het seminarium van Carvajal en onderscheidene collegies. De nijverheid bepaalt zich te Salamanca bij de vervaardiging van hoeden, laken, wollen stoffen, linnen, leder, fayence en aardewerk. Het aantal inwoners bedraagt thans omstreeks 18000, — in de 16de eeuw meer dan 50000. Salamanca is eene zeer oude stad en heette te voren Elmantica (Salmantica). Zij werd in de Punische oorlogen door Hannibal veroverd, die echter, bewogen door den heldenmoed der vrouwen, haar weder in vrijheid stelde. In 1812 leden de Franschen er eene beslissende nederlaag.
