Reliquieën zijn in het algemeen overblijfselen van beroemde of merkwaardige personen van vroegeren tijd, of voorwerpen, welke met die personen in verband staan of in aanraking zijn geweest, en meer in het bijzonder in de R. Katholieke Kerk werkelijke of vermeende overblijfselen van heilige personen of aan deze toebehoord hebbende zaken, zooals beenderen, kleedingstukken en gereedschappen van de apostelen, martelaren en heiligen.
Reeds in de tweede eeuw zochten zich de Christenen, vaak met gevaar van hun leven, in het bezit te stellen van de beenderen van martelaars, welke men in altaren wegborg, waar zij tot voetstuk dienden, waarop de offerkelk werd geplaatst. Ook de gewoonte, om boven de graven der martelaars kerken te doen verrijzen, vindt men bereids in de eerste eeuwen der Christelijke gemeente. Reeds Hiërónymus verdedigde de vereering der reliquieën tegen Vigilantius. In de middeneeuwen, vooral in den tijd der Kruistogten, dreef men een levendigen handel in reliquieën, en het Lateraanconcilie van 1250 verordende dan ook, om alle misbruik zooveel mogelijk te verhoeden, dat zonder toestemming van den Paus geene nieuwe reliquieën mogten gehuldigd worden, terwijl het Concilie van Trente het opzigt over de reliquieën opdroeg aan de bisschoppen. Legenden en oirkonden maken melding van ontelbare wonderen, welke door aanraking der reliquieën zijn geschied. Tot de vermaardste reliquieën behooren: de heilige rok van Jezus in den dom te Trier, — de reliquieën te Aken, welke om de zeven jaren aan het volk worden vertoond, — de ijzeren kroon van Lombardije, gesmeed uit een der nagels van het Kruis, waaraan Jezus gestorven is, — de zweetdoek van de S. Veronica, — het bloed van den H. Januarius te Napels enz.
