Mobiel maken (Het) van een leger geschiedt, wanneer men het op voet van oorlog en tevens in gereedheid brengt om te velde te trekken. Daartoe behoort het voltallig maken van het leger te velde door het oproepen der reserve en het bezorgen der noodige paarden, munitie en proviand, — het oproepen van de verschillende bans der schutterij, vooral ook tot het bezetten van vestingen,— het regelen van alles wat tot bevrediging der behoeften van een leger behoort, bijv. van de intendance, van de lazarethdienst enz., — en de benoeming van plaatsvervangende bevelhebbers. Het mobiel maken geschiedt naar een vast plan, met snelheid en orde. Men zal zich bijv. herinneren, dat in 1870 het Duitsche leger 19 dagen na het bevel tot mobielmaking strijdvaardig aan de Fransche grenzen stond. — Men geeft den naam van mobiele kolonnes aan troepenafdeelingen, die achter het hoofdleger de verbindingswegen vrijhouden, de maatregelen der militaire administratie bevorderen, oproerigheden van vijandige inwoners te keer gaan en plundering verhoeden. — De mobiele garde in Frankrijk bestond uit hen, die door het trekken van hooge nommers of door plaatsvervanging vrij waren van de gewone dienst.
Zij vormde een korps, dat vooral tot bezetting van vestingen bestemd was. Men rekende in Frankrijk op 1/2 millioen manschappen der mobiele garde, die 348 bataljons en 128 batterijen vestingartillerie zouden vormen. In 1870 had men eerst slechts 140 bataljons met 90 batterijen in Parijs en de oostelijke provinciën, doch gedurende den oorlog is dat aantal aanmerkelijk toegenomen. Bij de reorganisatie van het leger in 1872 zijn echter de mobiele gardes verdwenen.
