Lyeurgus. Onder dezen naam vermelden wjj:
Lyeurgus, de beroemde wetgever der Spartanen, die, naar men wil, omstreeks het jaar 880 vóór Chr. heeft geleefd, terwijl z{jn geheele persoon zoozeer in de nevelen der sage is gehuld, dat men wel eens betwijfelt, of hjj tot de geschiedenis behoort. Volgens de meest algemeene overlevering was hjj een zoon van koning Bknomos uit het geslacht der JSurypontiden, nad de teugels van het bewind geruimen tijd in handen als voogd over zjjn neef, koning Charilaus, maar werd door zjjne tegenstanders genoodzaakt, het land te verlaten. Nadat hij Creta, Klein-Azië en Egypte bezocht had, keerde hjj in zijn vaderland terug en schonk, op verzoek van zjjne medeburgers en onder goedkeuring van het orakel te Delphi, aan zjjne geboortestad eene grondwet, die, onder bijvoeging van eenige nieuwe bepalingen, de oude gewoonten bekrachtigde. Die grondwet bestond uit spreuken, die van mond tot mond werden overgeleverd. Zij bevatte hoofdzakeljjk, dat de twee erfeljjke Koningen door een raad van 28 ouden (geronten) zouden worden ter zijde gestaan, en dat ieder Spartaan, die den 30-jarigen ouderdom bereikt had, deel kon nemen aan de volksvergaderingen en aldaar met ja en neen stemmen over het vaststellen van wetten, en het kiezen van ambtenaren, alsmede over oorlog en vrede. Bij het regelen van de opvoeding der jeugdige Spartanen eischte hjj bovenal het harden van het ligchaam, opdat zp krachtig zouden wezen in den oorlog; daarom schreef hjj de grootste eenvoudigheid voor in kleeding en huisraad, alsmede gemeenschappelijke maaltijden , waar de zwarte Spartaansehe soep den hoofdschotel vormde.
Om de binnenlandsche zeden en gewoonten zuiver te bewaren, verbood hjj zoowel het reizen der Spartanen in het buitenland ais der buitenlanders in Sparta. Onwaarschjjnljjk is het, dat hij den grond van Sparta gelijkelijk onder alle Spartanen verdeeld heeft, en het is eene dwaling, dat hjj de ephoren heeft ingesteld. Nadat Lyeurgus aan de Koningen, den raad en de burgers een plegtigen eed had doen afleggen, dat zjj gedurende zjjne afwezigheid — zoo men waande eene kortstondige — niets zouden veranderen in de door hem ingevoerde wetten, verliet hjj de stad en keerde niet terug; men verhaalt, dat hij door zich alle voedsel te onthouden vrijwillig een einde maakte aan zijn leven. Men meldt voorts, dat hij door een verdrag met Iphitus van Elis ook de Olympische spelen ingesteld of vernieuwd heeft. PlutareJms gaf eene levensbeschrijving van Lyeurgus.
Lyeurgus, een aanzienlijk Atheensch staatsman en redenaar. Hij was de zoon van Lyeophron uit het aloude geslacht der Kteobutaden en aanschouwde het levenslicht te Athene omstreeks het jaar 390 vóór Chr. Nadat hij zich geoefend had onder de leiding van Isócrates en Plato, wjjdde hij zich met al de kracht van zjjn vaderlandlievend gemoed aan de dienst van den Staat en behoorde weldra tot de merkwaardigste vertegenwoordigers der antiMacedonisehe partij. Na den slag bjj Chaeronea (330) zag hp zich aan het hoofd geplaatst der Atheensehe Financiën, welke hij gedurende 12 jaren op eene uitstekende wijze bestuurde. Hjj bragt orde in de zaken en vermeerderde den luister der stad.
Hij deed bijv. door den bouwmeester Philon in den Piraeus een groot tuighuis voor de marine bouwen, voltooide den schouwburg, dien hij met beelden versierde, en stichtte het stadion voor de viering der Panathenaea, — voorts een gymnasium in het Lyeéum en zorgde met ijver voor de openbare feesten. Ook voor de regtbank handhaafde hjj als redenaar den roem van een regtvaardig en onomkoopbaar karakter. Hjj overleed in 323 vóór Chr. Yan de 15 redevoeringen , welke men weleer van hem bezat, is slechts ééne (tegen Leóerates wegens landverraad) behouden gebleven en in het licht gezonden door Baxter en Sauppe (1834) en door Matzner (1856). Fragmenten van zijne overige redevoeringen zijn verzameld door Kieszling (1847).
