Leuchtenberg, een hertogdom in de Beijersche Bovenpfalz en met het stadje Pfreimd als hoofdstad, telt op 4 geogr. mijl omstreeks 7000 inwoners, en was voorheen een vorstelijk landgraafschap met zitting en stem in den Rijksdag. Het ontleent zijn naam aan het oude bergslot Leuchtenberg, de zetel der landgraven van dien naam, welke in 1646 met Adam Maximiliaan in de mannelijke lijn zijn uitgestorven. Hertog Albrecht, gemaal der zuster van den laatsten Landgraaf, werd er in 1647 mede beleend, maar hij stond het af aan zijn broeder, keurvorst Maximiliaan van Beijeren, die het toekende aan zijn tweeden zoon Maximiliaan Philippus. Na het kinderloos overlijden van dezen werd de vorst van Bamberg er mede beleend, doch in 1714 verviel het weder aan Keur-Beijeren.
Na den dood van den laatsten Keurvorst in 1777 ontstond er een strijd,daar keizer Jozef het landgraafschap als een open gevallen leen beschouwde en Beijeren het in bezit bleef houden. De koning van Beijeren, Maximiliaan Jozef, stond het in 1817 met een gedeelte van het vorstendom Eichstadt — te zamen 10½ geogr. mijl — af aan zijn schoonzoon Eugène de Beauharnais, de voormaligen onderkoning van Italië, die nu den titel aannam van hertog van Leuchtenberg en prins van Eichstädt, terwijl hij daarvoor aan de kroon van Beijeren de 5 millioen francs afstond, hem door het koningrijk der Beide Siciliën als schadevergoeding toegekend. Hij ontving als hertog met zijne opvolgers het praedicaat van koninklijke hoogheid, en de overige familieleden verkregen den titel van prinsen en prinsessen met het praedicaat van doorluchtigheid. Het Huis Leuchtenberg volgt in rang op de leden der Koninklijke familie in Beijeren en heeft er aanspraak op den troon, wanneer het Huis van Beijeren in de mannelijke lijn uitgestorven is.
Omtrent Eugène de Beauharnais, hertog van Leuchtenberg, raadplege men het artikel Eugène. Hij heeft bij zijne gemalin Amalie Auguste (geboren 21 Junij 1788 en overleden 13 Mei 1851), eene dochter van Maximiliaan Jozef, koning van Beijeren, 4 dochters en 4 zonen nagelaten. De dochters zijn: Joséphine, geboren in 1807, in 1823 gehuwd met Oscar, koning van Zweden, en sedert 1859 weduwe, — Eugénie, geboren in 1808, gemalin van prins Frederik van Hohenzollern-Hechingen en overleden in 1847, — Amalie, geboren in 1812, in 1829 gehuwd met Pedro I, keizer van Brazilië en sedert 1834 weduwe, — en Theodelinde, geboren in 1814, in 1841 gehuwd met graaf Willem van Würtemberg en gestorven in 1857. — De oudste zoon, Karl August Eugen Napoleon, hertog van Leuchtenberg, door zijn huwelijk met koningin donna Maria koninklijk prins van Portugal, werd geboren te Milaan den 9den December 1810, bezocht de universiteit te München, vergezelde zijne zuster naar Brazilië, en was gedurende de omwenteling in België aldaar candidaat voor den troon. Hij huwde te Lissabon den 25sten Januarij 1835 en overleed reeds den 28sten Maart daaraanvolgende. — Zijn broeder, Max Eugen Joseph Napoleon, geboren te München den 2den October 1817, volgde hem op als hertog van Leuchtenberg. Hij ontving eene zorgvuldige opvoeding en trad in 1839 in het huwelijk met grootvorstin Maria Nicolajewna, oudste dochter van Nicolaas, keizer van Rusland. Voorts verkreeg hij het praedicaat van keizerlijke hoogheid, doch overleed te Petersburg den 20sten October (1 November) 1852. Zijn oudste zoon, hertog Nicolaas Maximilianowitsj van Leuchtenberg, prins Romanowski, geboren den 23sten Julij (4 Augustus) 1843, is thans het hoofd van het stamhuis. De goederen van dit geslacht in den Kerkelijken Staat zijn in 1845 voor 20 millioen francs door de Pauselijke regéring overgenomen; — de hertog verkreeg daarentegen de heerlijkheid Tambow in Rusland, en bekleedt den rang van generaal-majoor in het Russische leger.
