Ille-Vilaine, een departement van Frankrijk, naar 2 rivieren alzoo genoemd en het noordoostelijk gedeelte uitmakende van Opper-Bretagne, grenst ten noorden aan het Kanaal en aan het departement la Manche, ten oosten aan Mayenne, ten zuiden aan Loire-Inférieure en ten westen aan Morbihan en Côtès du Nord, en heeft eene oppervlakte van ruim 122 ⧠ geogr. mijl. De Ille, 6 geogr. mijl lang, stroomt er zuidwaarts in de Vilaine. Deze laatste komt uit het departement Mayenne, stroomt langs Vitré, wendt zich in bevaarbaren toestand bij Rennes naar het zuiden, ontvangt de Flume, de Meu, de Seiche, de Canut, de Samnon en de Cher en vormt de zuidelijke grenzen. Versterkt door de Don, komt voorts de Vilaine bij Redon in het departement Morbihan, ontvangt de Oust, welke zeer belangrijk is wegens het Kanaal van Nantes naar Brest, stroomt zuidwestwaarts en stort bij Pénestin beneden La Roche-Bernard, na een loop van 30 geogr. mijl, van welke 19 bevaarbaar zijn, zich uit in den Atlantischen Oceaan. —Het departement is eene nog al eenvormige hoogvlakte van graniet, en in het noorden loopt er eene bergreeks over heen, die evenwel nergens hooger wordt dan 250 Ned. el.
Ongeveer de helft der oppervlakte is bedekt met heidevelden, weiden en wouden; ook zijn er onderscheidene kleine meren, moerassen, en aan de kust zoute plassen. De welige rivieroevers en de vruchtbare vlakte van Dol leveren een rijken oogst. IJzersmelterijen , linnenweverijen en landbouw brengen er veel welvaart, Daarenboven heeft men er velerlei andere nijverheid, zooals scheepsbouw, vischvangst, oestervisscherij bij Cancale, en in de steden veel handel. Het departement telt ongeveer 600000 inwoners in 6 arrondissementen en heeft Rennes tot hoofdstad.
